Kapliczka znajduje się na terenie dawnego majątku Gołaszew.
Kapliczka w Gołaszewie, stan 02.10.2020 r.
„W XVIII wieku właścicielami Gołaszewa byli w części Gołaszewscy, w części Ossolińscy. Pierwsze informacje o parku pochodzą z 1827 roku. W tym okresie istniał folwark zajmujący powierzchnię 323 morgi ziemi. Dwór zbudowano około połowy XIX wieku (przed 1859 rokiem) według projektu architekta Józefa Dietricha. Ówczesnym właścicielem folwarku Gołaszew był Leopold Śmieciński. W II połowie XIX wieku Gołaszew przeszedł w posiadanie rodziny Wodzińskich. Wówczas wokół dworu został założony park w stylu krajobrazowym”. (Dziennik Urzędowy Województwa Mazowieckiego z dn. 27.IX. 2018 Poz.9869)
Leopold Śmieciński był przedsiębiorcą budowlanym, uczniem i współpracownikiem zasłużonego architekta Piotra Aignera, z którym współpracował między innymi przy przebudowie i wystroju elewacji kościoła św. Anny w Warszawie w 1832 roku. Kierował budową kościoła św. Aleksandra w Warszawie, Obserwatorium Astronomicznego, Zamku Królewskiego i Pałacu Namiestnikowskiego (obecnie Prezydenckiego). Mając szerokie kontakty z ówczesnymi artystami i rzemieślnikami był najpewniej fundatorem opisywanej kapliczki.
Dworek i prawdopodobnie kapliczka zostały zbudowane za życia Leopolda Śmiecińskiego, który zmarł w dniu 25 lipca 1858 roku.
Przedstawiamy nekrolog Leopolda Śmiecińskiego z Kuriera Warszawskiego nr 217 z roku 1858 oraz grób na Cmentarzu Powązkowskim.
Leopold Teodozy Symforian Śmieciński (1796-1858),
Żona Maria Apolonia z Cieślikowskich (1810-1882)
Córka Ludwika Teodozja Kordula Śmiecińska (1830-1904), po mężu Wodzińska (Władysław Wodziński h. Jastrzębiec)
Wnuczka Maria Antonina Wodzińska (1855-)
Kurier Warszawski nr 217 1858 rok
W tym samym roku sprowadzono szczątki do grobu na Starych Powązkach.
Kurier Warszawski nr 320 z 1858 roku
Grób Leopolda Śmiecińskiego. Stare Powązki kwatera 157, rząd 1, miejsce 15, 16, zdjęcie ze strony:
Kapliczka znajduje się w granicach gminy Ożarów Mazowiecki i parafii Najświętszej Marii Panny Królowej Apostołów w Ołtarzewie i jest najstarszą kapliczką na terenie naszej gminy.
Kapliczka ma kształt wysokiej, smukłej, czworobocznej kolumny zwieńczonej glorietą z umieszczoną w niej pełnoplastyczną figurą Matki Bożej z Dzieciątkiem. Całość ustawiona jest na skraju pola w otoczeniu czterech dorodnych jaworów, na osi wąskiej ścieżki prowadzącej do dworku.
Monument stoi na trzech kamiennych stopniach. Na froncie kolumny wyryto „gotyckim pismem” pierwsze słowa modlitwy „Pod Twoją obronę | uciekamy się”.
Postać Matki Boskiej została ujęta w postawie stojącej, okryta długim płaszczem spływającym miękkimi fałdami od głowy do stóp. Na lewej ręce Maryi nagie Dzieciątko Jezus podtrzymujące berło, lewa noga Matki Bożej, lekko ugięta, oparta jest na niewielkiej kuli.
W połączeniu z napisem na cokole można uznać ten typ przedstawienia jako Maryi, której Syn przekazuje berło Królowej Świata.
Bogato zdobiona pinaklami, kwiatonami i maswerkami kapliczka nawiązuje do najpiękniejszych rozwiązań małej architektury sakralnej w stylu gotyku i neogotyku. Należy do najstarszych i najpiękniejszych przykładów neogotyckiej architektury sakralnej w Powiecie Warszawskim Zachodnim.
Pierwsze prace renowacyjne przy kapliczce zostały przeprowadzone już w 1910 roku, o czym świadczy inskrypcja na jednym ze stopni: „odnowiono w 1910 r.”. Przez blisko 100 lat przetrwała na skraju pól gołaszewskich w pobliżu willi w Gołaszewie, a po II Wojnie Światowej niedaleko zabudowań gospodarstwa hodowlanego PGR, pozostając pod opieką wyłącznie mieszkańców. W drugiej połowie XX wieku była wielokrotnie pomalowana cementem.
Obecnie kapliczka pozostaje pod opieką konserwatorską na podstawie wpisu do rejestru zabytków z 22 września 2004 roku. Z inicjatywy Urzędu Miasta i Gminy Ożarów Mazowiecki została poddana w latach 2004-2005 fachowej konserwacji polegającej na zdjęciu cementowych przemalowań i licznych kamiennych uzupełnieniach dekoracji rzeźbiarskiej.
Prace konserwatorskie przeprowadziła konserwator – specjalista od rzeźb kamiennych, absolwentka warszawskiej ASP i Rzeczoznawca Ogólnopolskiej Rady Konserwatorów Dzieł Sztuki pani Krystyna Antoniak.
Na stopniu kamiennym kapliczki pojawiła się kolejna inskrypcja: „ponownie odnowiono w lipcu 2005 r.”. W 2006 roku, ksiądz proboszcz Marian Mucha poprowadził pieszą pielgrzymkę z Ołtarzewa do Gołaszewa dla uczenia Matki Bożej Gołaszewskiej. W pielgrzymce udział wzięli parafianie z Ołtarzewa i Gołaszewa.
Otoczenie kapliczki. Stan na dzień 20.07.2023 r.
Wiosną 2023 roku wykonano pielęgnację zieleni, dojście do kapliczki i placyk przed nią z białego grysu, ustawiono ławki i uporządkowano teren.
Od ostatnich prac konserwatorskich minęło osiemnaście lat. Warunki atmosferyczne i otoczenie zieleni spowodowało drobne ubytki i porośnięcie glonami i mchami kamienia, z którego zbudowano kapliczkę. Przeglądu i ewentualnej naprawy wymagają fundament i pierwsze dwa stopnie. Konieczne jest również wykonanie prac związanych z oczyszczeniem, konserwacją i naprawą ubytków pozostałych elementów kamiennych kapliczki i figury Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Prace te należałoby wykonać wiosną przyszłego roku zlecając je sprawdzonemu zespołowi konserwatorskiemu. Mamy nadzieję, że wspólnymi siłami mieszkańców i władz Miasta i Gminy Ożarów Mazowiecki uda się doprowadzić najstarszą kapliczkę w naszej Gminie do stanu, na który zasługuje.
Opracowali
Kazimierz Stachurski i Paweł Zdanowicz
Galeria zdjęć kapliczki
