Towarzystwo Miłośników Ołtarzewa

W 2013 roku okrągły jubileusz swojego istnienia obchodziło Towarzystwo Miłośników Ołtarzewa. To najstarsze Stowarzyszenie w naszej gminie funkcjonujące już cały wiek.

Fundamentem społeczeństwa obywatelskiego są licznie powstające stowarzyszenia lub fundacje, których celem jest aktywizacja określonych środowisk.

W Ołtarzewie pomyślano o tym już na początku ubiegłego stulecia. Mimo niesprzyjających okoliczności (zabór rosyjski), na przełomie 1904 i 1905 roku powstała Robotnicza Kolonia, która zorganizowała parcelację majątku Stanisława Kierbedzia, projektanta i budowniczego pierwszego mostu żelaznego w Warszawie. Działania kolonistów były wypełnieniem zamysłu zmarłego kilka lat wcześniej Kierbedzia, który chciał podzielić majątek i sprzedać po preferencyjnych cenach ludziom o różnych zawodach. Chciał bowiem stworzyć w pobliżu Warszawy silny ośrodek rzemieślniczy. Niestety nazwa kolonii nie uzyskała akceptacji władz carskich, zmieniono więc na Kolonię Rzemieślniczą budowy domów w Ołtarzewie. Na jej bazie po-wołano Towarzystwo Miłośników Ołtarzewa.

Po wielu staraniach dopiero 31 maja 1913 roku władze rosyjskie zatwierdziły statut TMO. Ciekawostką jest to, iż jest to data według obowiązującego wówczas kalendarz juliańskiego, biorąc pod uwagę różnice pomiędzy kalendarzami, 100 lecie istnienia Towarzystwa przypadło 13 czerwca.

Założycielami Towarzystwa byli właściciele działek budowlanych, Maurycy Zamoyski, Franciszek Tokarski, Julian Michniewicz, Konstanty Józef Wyrębowski oraz Ignacy Makowski. Przez pierwsze lata swojego istnienia Towarzystwo pośredniczyło w sprzedaży działek, a ich nabywcami byli kupcy, drobni fabrykanci, oficerowie i ludzie o wolnych zawodach. Teren kolonii był bardzo podmokły i nie posiadał żadnych dróg. Powodowało to liczne konflikty pomiędzy właścicielami. Towarzystwo musiało więc w pierwszej kolejności zająć się osuszaniem terenu, budując szereg rowów melioracyjnych. Kolejnym krokiem było wytyczenie i nadanie nazw ulicom, które w zdecydowanej większości pozostały do dnia dzisiejszego. Staraniem Towarzystwa rozpoczęto budowę chodników oraz elektryfikację osiedla.

Lata trzydzieste minionego stulecia to okres ożywionego rozwoju. Nieopodal dużego stawu w Parku Ołtarzewskim, którego właścicielem było i jest nadal TMO, wybudowano salę do tańca, bufet i huśtawki dla dzieci. Staw został pogłębiony, zbudowano przystań oraz pomieszczenie do przechowywania łodzi i kajaków. Salę wynajmowano na zabawy organizowane między innymi przez Związek Młodzieży Katolickiej i Związek Strzelecki. Wolą Towarzystwa było wybudowanie kościoła i dano temu wyraz uchwałą z października 1932 roku o treści „Walne Zgromadzenie Członków Towarzystwa Miłośników Ołtarzewa zgadza się wyznaczyć pod budowę przyszłego Kościoła Parafialnego z terenem funduszu dwóch morgów ziemi z przeznaczeniem danemu Kurii Biskupiej przez Zarząd Towarzystwa Miłośników Ołtarzewa z grudnia 1927 roku i sprawę postawić na porządku dziennym następnego Walnego Zgromadzenia Członków przy udziale notariusza”.

Uchwała została wykonana po czterech latach, kiedy to Kurii Metropolitalnej Warszawskiej przekazano kilka działek, na których obecnie znajduje się cmentarz parafialny (1931 r.).

Po kolejnych trzech, w lipcu 1939 roku we dworze stojącym w parku powstała kaplica św. Wojciecha będąca zaczątkiem parafii pod wezwaniem Stanisława Kostki (dzisiejsza Parafia Miłosierdzia Bożego).

Wybuch wojny i zburzenie mienia TMO nie spowodował całkowitego sparaliżowania działalności. Zarząd jeszcze przez dwa lata dość regularnie spotykał się i dopiero masowe aresztowania spowodowały tymczasowe zawieszenie działalności. Jeszcze przed zakończeniem działań wojennych, tuż po wyzwoleniu Warszawy, doszło do pierwszego spotkania. W trudnym okresie odbudowy zniszczeń Warszawy, swój udział ma także Towarzystwo Miłośników Ołtarzewa, które przekazywało na ten cel dochody z niektórych zabaw przez siebie prowadzonych. Organizowanie życia kulturalnego osiedla to nie tylko zabawy, to również prowadzona przez wiele lat filia biblioteki ożarowskiej. Na wysokim poziomie stał również sport, szczególnie zapasy, a trenerem był jeden z członków TMO. Nie stało się to wszystko zaraz po wojnie, był to proces kilkunastoletni, zakończony postawieniem sali widowiskowej. Sala była pozyskanym barakiem, który został obudowany cegłą. Ta prowizorka miała służyć tylko dziesięć lat a była użytkowana ponad czterdzieści.

Historię powyższych trzech zdjęć przeczytasz we wpisie „Spotkanie z mistrzynią olimpijską Stanisławą Walasiewicz„.

Inny ważny temat jaki spędzał sen z powiek to jakość dróg, gdyż wymagały one permanentnej naprawy, a koszty przekraczały możliwości finansowe Towarzystwa. Długie i żmudne rozmowy prowadzone z władzami Gminy Ożarów doprowadziły do przekazania nieodpłatnie wszystkich ulic, których właścicielem było Towarzystwo.

Pewien zastój w działalności w dekadzie lat siedemdziesiątych szybko został zażegnany dzięki napływowi nowych i zarazem młodych członków. Do dnia dzisiejszego niektóre z tych osób czynnie uczestniczą w życiu osiedla i Gminy Ożarów Mazowiecki.

W tym miejscu cofnę się jeszcze trochę w czasie i wspomnę o bardzo cennej inicjatywie TMO polegającej na przekazaniu terenów pod budowę Szkoły Podstawowej, jednej z pierwszych tzw. „Tysiąclatek”. Szkoła cieszy się dobrą renomą, chętnie posyłane są do niej dzieci nawet z odległych rejonów naszej Gminy i nie tylko naszej. Mieszkańcy Osiedla Ołtarzew, członkowie Towarzystwa szczycą się, iż z tym miejscem związane są znamienite postaci. Członkiem TMO i zarazem sekretarzem Zarządu, aż do swojej męczeńskiej śmierci był bł. ks. Józef Jankowski SAC, wyniesiony na ołtarze przez Jana Pawła II jako jeden ze 108 męczenników II wojny światowej. To również patron Ożarowa Mazowieckiego i naszej partnerskiej Gminy, Brusy.

Mieszkańcem Osiedla Ołtarzew był znakomity lekkoatleta, złoty medalista olimpijski Los Angeles w biegu na 10 000 m Janusz Kusociński, rozstrzelany przez Niemców 21 czerwca 1940 roku w Palmirach.

Duża część historii Towarzystwa związana jest i obraca się wokół Parku Ołtarzewskiego, ale to nie powinno nikogo dziwić, gdyż jest to perła nie tylko na skalę naszej Gminy. To jedyny park w naszym powiecie, który znajduje się na terenie miejskim. Mocną jego stroną oprócz bogatej flory i fauny jest spokój, cisza i miejsce relaksu niedaleko od centrum Miasta. Troska o zachowanie tego dziedzictwa, można powiedzieć wspólnego dziedzictwa całej naszej gminnej społeczności sprawiła, iż Park pełni funkcję społeczną i jest miejscem, gdzie odbywają się różnego rodzaju imprezy, m.in. Rajd Rowerowy im Janusza Kusocińskiego, biegi przełajowe, koncerty, festyny.

Leszek Tokarczyk

O Towarzystwie Miłośników Ołtarzewa można przeczytać na stronie Szkoły Podstawowej nr 2 w Ołtarzewie.

Powiązane zdjęcia: