Zdjęcie przedstawia zakończenie roku szkolnego 17 czerwca 1937 roku w Szkole Powszechnej, obecnej szkole nr 1 przy ulicy Szkolnej w Ożarowie Mazowieckim.
Właścicielka zdjęcia, Zofia Głodkowska opisała je własnoręcznie ponad 20 lat temu. W 1937 roku ukończyła naukę w Szkole Powszechnej w Ożarowie Mazowieckim.
W szczególności Wirtualne Muzeum pragnie przybliżyć postać siedzącego centralnie ówczesnego prefekta szkół księdza Norberta Jana Pellowskiego SAC oraz siedzącego po jego prawej ręce Władysława Wodzyńskiego. Niestety nie udało się znaleźć informacji o siedzącym po lewej ręce księdza panu Antonim Kaźmierczaku, nauczycielu Szkoły Powszechnej w Ożarowie.
ks. Norbert Jan Pellowski SAC
Szczegółowy biogram księdza Norberta Jana Pellowskiego SAC można przeczytać w prowadzonej przez ks. Stanisława Tylusa SAC księdze Liber Mortuorum, zmarłych polskich pallotynów i pallotynek.
Poniżej cytujemy kilka fragmentów dotyczących jego działalności w Ożarowie Mazowieckim:
PELLOWSKI Norbert Jan sługa Boży (1903 – 1942), ksiądz, kapelan VII Obwodu AK „Obroża”, ps. Roman, męczennik Auschwitz, miłosierny Samarytanin
Urodził się 27 I 1903 w Hohenstein, obecnie Pszczółki, na terenie diecezji chełmińskiej, jako syn rolnika Franciszka i Marcjanny z d. Plata. Rodzina liczyła siedmioro dzieci. Rodzice wyjątkowo dbali o polski język i zwyczaje, co stało się powodem ich wysiedlenia. Osiedlili się w Starych Polaszkach k. Kościerzyny, organizując tam podczas I wojny światowej tajne nauczanie w zakresie historii, geografii i języka polskiego. Wydawali tajne polskie czasopismo, przepisywane ręcznie przez całą rodzinę, a redagowane przez Norberta. On sam po ukończeniu seminarium nauczycielskiego przez pewien czas pracował jako nauczyciel w szkole podstawowej.
W latach 1933-41 był nauczycielem religii w szkołach powszechnych w Ołtarzewie i Ożarowie Mazowieckim. Założył tam Krucjatę Eucharystyczną dla dziewcząt po I Komunii Świętej. Prowadził Sodalicję Mariańską i chór. Dla młodzieży organizował przedstawienia teatralne i urządzał wycieczki do Puszczy Kampinoskiej.
We IX 1939 był komendantem obrony przeciwlotniczej (OPL). Następnie spełniał funkcję kapelana VII Obwodu AK „Obroża” na terenie Ożarowa (7 Rejon „Jaworzyn”). Redagował konspiracyjne pismo „Orzeł Biały”, prowadził tajne nauczanie w zakresie szkoły średniej i kursy sanitariuszek. W stowarzyszeniu pełnił początkowo urząd radcy domowego (od 1933), a potem ekonoma ołtarzewskiego do 1 XII 1939 (we wrześniu w czasie walk spłonął dzierżawiony majątek w Umiastowie, który był głównym źródłem żywności dla seminarium). Od 1 XII ks. Norbert pracował w Huszczy k. Białej Podlaskiej, zastępując ks. Ludwika Brodę, który przybył do Ołtarzewa jako ojciec duchowny seminarium. Po powrocie do Ołtarzewa został ponownie ekonomem, od 13 VII 1940 aż do swego aresztowania, w trudnym okresie wojny, gdy seminarium ołtarzewskie kształciło kleryków z wielu seminariów duchownych Polski (był przeciwnikiem otwarcia seminarium w 1939). Pracował w Radzie Głównej Opiekuńczej spieszącej z pomocą biednym z terenu Ożarowa Mazowieckiego (był tu obóz przejściowy dla mieszkańców Warszawy). Razem z ks. Józefem Jankowskim i ks. Franciszkiem Madejem brał udział w sabotażu przeciw armii niemieckiej, polegającym na niszczeniu motocykli wojskowych kolumn zmotoryzowanych, stacjonujących w Ołtarzewie, przez wsypywanie do silników środków chemicznych.
Wraz z ks. Stanisławem Jaworskim 17 V 1941 został aresztowany przez gestapo i osadzony na Pawiaku, a 28 V przewieziony do obozu koncentracyjnego w Auschwitz. W transporcie tym był również o. Maksymilian Maria Kolbe. W okrutnych i wyniszczających warunkach hitlerowskiego obozu ciężko zachorował. Oprawcy bowiem dosypywali do jedzenia saletrę, która spalała tkanki przewodów trawiennych i paraliżowała funkcjonowanie żołądka.
z księgi zmarłych polskich pallotynów i pallotynek
Władysław Wodzyński
Urodził się 29 maja 1902 roku w Warszawie (syn Augustyny i Aleksandra). Ukończył Collegium Matematyczno-Przyrodnicze Wolnej Wszechnicy Polskiej i Wydział Przyrodniczy Uniwersytetu Warszawskiego im. J. Piłsudskiego. W 1929 roku poślubił Wandę Mochnacka, studentkę Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Mieli dwie córki: Zofię (Wodzyńska-Rump) i Barbarę.
Od 1922 roku pełnił obowiązki kierownika Szkoły Powszechnej w Ożarowie oraz Zawodowej Szkoły Tkactwa prowadzonej przez Sejmik Powiatu Warszawskiego. Szkoła Powszechna rozpoczęła działalność w 1920 roku a w 1930 liczyła już 7 oddziałów i 6 osób personelu pedagogicznego a zajęcia odbywały się w wynajętych pomieszczeniach w domach prywatnych i w świetlicy Huty Szkła. Pan Wł. Wodzyński oraz ksiądz N. Pellowski działali w Społecznym Komitecie Budowy Szkoły, który poprzez imprezy organizowane przez członków Świetlicy w Hucie i członków koła dramatycznego, zbierał fundusze na zakup działki i postawienie budynku szkoły. Kamień węgielny został wmurowany w 1930 roku a w 1932 roku budynek został oddany do użytku. Kierownikiem szkoły został pan Władysław Wodzyński.
Władysław Wodzyński był bardzo aktywnym człowiekiem.
Działał w ożarowskiej Ochotniczej Straży Pożarnej, funkcjonującej w mieście i gminie od 1924 roku.
Prowadził świetlicę robotniczą Huty Szkła w Ożarowie a w niej również bibliotekę. W latach 1922-1939 świetlica była ośrodkiem kultury dla całego miasta. Władysław Wodzyński starał się rozpowszechniać czytelnictwo wśród mieszkańców Ożarowa i okolic. Organizował konkursy czytelnicze, wieczory dyskusyjne nad przeczytaną książką oraz inscenizacje wybranych fragmentów z książek.
W czasie okupacji niemieckiej przyjąwszy pseudonim „Jastrzębiec” działał w sztabie Rejonu VII Ożarów najpierw „Jelsk”, potem „Jaworzyn”.
W stopniu porucznika był oficerem organizacyjnym.
W konspiracji działał razem z żoną Wandą z domu Mochnacką. Była ona łączniczką i prowadziła lokal kontaktowy dla członków sztabu i referenta organizacyjnego obwodu. Pracowała też w komitecie opieki nad dziećmi rodzin wysiedlonych z Bydgoszczy (ok. 200 osób przybyło w 1939 roku do Ożarowa). Komitet prowadził przedszkole i zapewniał wyżywienie oraz opiekę dla dzieci.
W początkowym okresie działalności konspiracyjnej Władysław Wodzyński przygotowywał i drukował na ręcznym powielaczu w swoim mieszkaniu „Biuletyn Podwarszawski”.
Władysław Wodzyński opisał szczegółowo okres swojej działalności konspiracyjnej w pracy zbiorowej „Walka mieszkańców Ożarowa z okupantem w latach 1939-1945”, wydanej przez Urząd Miasta i Gminy Ożarów Mazowiecki w 1994 roku, ISBN: 83-903152-0-3, str. 39-75.
W tej samej książce został zamieszczony biogram Władysława Wodzyńskiego napisany przez córkę Zofię Wodzyńską-Rump.
„W czasie okupacji niezależnie od pełnionej funkcji w AK w VII Rejonie Obwodu „Obroża”, Wł. Wodzyński brał udział w tajnym nauczaniu na terenie Ożarowa i Rembertowa. W grudniu 1943 roku był poszukiwany przez gestapo, które ogłosiło na niego wyrok śmierci, represjonowało oraz czasowo aresztowało żonę i dzieci.
Cała rodzina musiała się ukrywać. Pod przybranym nazwiskiem Aleksander Jastrzębski 1 października 1944 roku został oficjalnie zatrudniony przez Inspektorat Szkół powiatu warszawskiego w szkole nr 2 w Rembertowie., gdzie w dniu 24 października został aresztowany przez organa Armii Sowieckiej i wywieziony do obozu w głąb ZSRR do pracy w kopalni, a następnie do obozu w okolice Świerdłowska na Uralu. Po trzech latach katorgi, 15 listopada 1947 roku został repatriowany przez przejście w Białej Podlaskiej. „Wilczy bilet” jaki stanowiła przeszłość okupacyjna oficera AK i internowanie w ZSRR uniemożliwiły dalszą prace pedagogiczną – został „urlopowany” ze szkolnictwa”.
Władysław Wodzyński, ps. „Jastrzębiec”, zmarł 16.10 1978 roku, a żona Wanda zmarła 14.11.1980 roku.
