Historia rodziny Orłowskich w Ożarowie rozpoczęła się przed wojną w 1936 roku.

Emerytowany podpułkownik dyplomowany Stefan Orłowski kupił w dzielnicy Franciszków dom z dużym ogrodem od państwa Szymańskich. Willa nosiła nazwę „Żelwinów” (nie udało się ustalić skąd ta nazwa się wywodziła).

Zamieszkał z żoną Marią urodzoną w Warszawie i dwiema córkami Krystyną urodzoną w 1926 roku i Hanią urodzoną w !930 roku.

Dom zawsze był pełen ludzi, rodziny, przyjaciół, znajomych.

Na starej mapie prezentował się następująco:

01-do-OrlowskichW dwudziestoleciu międzywojennym w Ożarowie osiedliło się wielu wojskowych, urzędników państwowych i pracowników ministerstw. Dogodne połączenie kolejowe ze stolicą oraz parcelacja dwóch dużych majątków, które dały początek dwóm dzielnicom Ożarowa kształtowanym na wzór idei miast-ogrodów, przyciągały wielu chętnych do osiedlenia się.

 
02-Stefan-Orlowski-w-mundurze-majora
Stefan Orłowski w mundurze majora

03-Maria-Orlowska-Wedrowska-z-Krystyna-Ewa-i-Anna-Teresa
Maria Orłowska z córkami Hanią i Krystyną
Tak prezentowała się rodzina Orłowskich w momencie osiedlenia w Ożarowie.

Przedstawiamy kolejno  członków rodziny:

Stefan Orłowski (1887-1969)

03a-Stefan-Orlowski
Stefan Orłowski

Urodził się 1 kwietnia 1887 roku w Sulbinach Górnych koło Garwolina jako syn Edwarda (1851-1917) i Michaliny Zaleskiej (1860-1924). Michalina Zaleska pochodziła z rodziny słynnego malarza wedutysty Marcina Zaleskiego zmarłego w 1877 roku w Warszawie a znanego z widoków Warszawy, Wilna, Kowna, Krakowa (pochowany Stare Powązki, kwatera 158).

Na stronie dwory i pałace Mazowsza możemy przeczytać:

„Co najmniej w latach 1880-87 właścicielem Sublin Górnych był Edward Orłowski, ożeniony z Michaliną Zale(w)ską. Ich synem był Stefan Orłowski, urodzony 1 kwietnia 1887 w Sulbinach Górnych, żołnierz w 1. Pułku Ułanów Legionów Polskich. Podczas okupacji czynny w konspiracji ZWZ-AK. Zmarły 30 maja 1969 roku w Warszawie”.

Rodzina przeniosła się do województwa kaliskiego do miejscowości Olesiec– 30 km na północ od Kalisza.

Stefan Orłowski miał trójkę rodzeństwa:

Ludomira (pochowany z żoną na Cmentarzu Bródnowskim),
Janinę Puczkowską (zm.01.07.1940 r.), pochowaną z mężem Antonim (zm. 10.07.1930) na cmentarzu Stare Powązki (kwatera 311, rząd 5, miejsce 24, 25),
Romanę Wyszomirską, która z mężem Teodorem (1884-1976) mieszkała w Warszawie na Dobrej a po Powstaniu Warszawskim przeprowadziła się do siostry Janiny do Ożarowa. Obydwoje pochowani na Starych Powązkach: Romana (kwatera 311, rząd 5, miejsce 24, 25) a Teodor (kwatera 174, rząd 3, miejsce 2 i 3).

Żadne z nich nie zostawiło potomków.

04-Janina-z-Antonim-Puczkowskim-i-adopt-Czeslawa-i-Romana-w-jasnej
Janina z mężem Antonim Puczkowskim i przysposobioną Czesławą  i Romana Wyszomirska w jasnej sukience, zdjęcie przed 1930 rokiem (rok śmierci Antoniego Puczkowskiego)

 

Stefan Orłowski uczęszczał do szkoły realnej w Kaliszu od 1900 roku.

W 1938 roku Stefan Orłowski spisał swój życiorys. Oryginał jest w posiadaniu córki.
Opisuje swoje młodzieńcze, szkolne lata wypełnione zakładaniem kolejnych tajnych organizacji szkolnych, kółek rolniczych, wydawaniu pism, kolportażem gazet, organizowaniu manifestacji, szkoleń.

Mimo trudności kończy ośmioklasowe gimnazjum filologiczne z maturą w Krakowie oraz 4 semestry medycyny i 2 filozofii w Krakowie.

Zacytujemy ten życiorys do roku 1914:

„W styczniu 1904 r. samorzutnie zorganizowałem w szkole tajną organizację , której celem było „uświadamianie ludu i przygotowywanie się do walki zbrojnej”. Organizacja ta skupiła około 90 uczniów od klasy czwartej do siódmej włącznie. Jednym z jej członków był obecny minister komunikacji płk. dypl. J. Ulrych[1]. We wrześniu zostałem przyjęty do tajnej organizacji samokształceniowej w Kaliszu. W październiku tegoż roku zostałem wydalony ze szkoły za rozdawanie nielegalnej literatury wśród uczniów. Literaturę tę sprowadzałem z Krakowa. W styczniu 1905 roku wskutek podjętych starań zostałem ponownie przyjęty do szkoły, w lutym tegoż roku powtórnie wydalony za udział w strajku szkolnym. W listopadzie 1905 (lub 6) roku wstąpiłem do 5 klasy świeżo otwartej Polskiej Szkoły Handlowej. Od lutego do listopada 1905 roku byłem w Warszawie gdzie brałem udział w pracach młodzieży im. Kilińskiego a następnie wstąpiłem do organizującego się wówczas Narodowego Związku Robotniczego, (N.Z.R.). W grudniu 1905 roku przystąpiłem do organizowania w Kaliszu N.Z.R. pracując pod pseudonimem „Socha”. Jednocześnie pracowałem w tajnej organizacji uczniowskiej „P.E.T.” potem „Z.E.T”. W marcu 1906 roku miałem przez centralę w Warszawie uznane oddziały N.Z.R. we wszystkich fabrykach w Kaliszu, a ponadto w Zbiersku, Opatówku, Turku, Pyzdrach i Słupcy. Ogólnie miałem zorganizowanych około 6 tys. robotników. W kwietniu tegoż roku wciągnąłem do tej pracy wyżej wymienionego płk. J. Ulrycha, który od września został przewodniczącym zarządu N.Z. R. w Kaliszu. W czerwcu 1906 roku przystąpiłem do organizowania w gminach „Organizacji Wiejskiej”. Jesienią  tegoż roku miałem zorganizowane oddziały w powiecie kaliskim w gminach Chocz, Szymanowice, Brudzew, Pawłówek, Zagórów i Grójec.

W listopadzie zorganizowałem w miasteczku Chocz pierwszą manifestację, w której brało udział około 3-ch tysięcy ludzi pomimo sprowadzonych z Kalisza oddziałów wojska.

Następnie przeprowadziłem strajk dzieci szkolnych we wszystkich zorganizowanych gminach powiatu, a potem w szeregu innych oraz uchwały gminne domagające się nauki w szkołach wiejskich w języku polskim.

W grudniu 1906 r. rozpocząłem akcje organizowania spółdzielni rolniczych.

Już w lutym 1907 r. we wszystkich zorganizowanych gminach były sklepy spółdzielcze i kółka rolnicze.

W kwietniu 1907 r. zacząłem wydawać w Kaliszu pismo „Dźwignia” drukowane w Warszawie. Za artykuł wstępny, w którym  nawoływałem do walki zbrojnej o niepodległość Polski – N.D. z która N.Z.R. był w związku domagała się oddania mnie pod sąd partyjny.

W czerwcu 1907 r. razem z Czesławem Jankowskim[2], Gustawem Simonem[3] i innymi należałem do grupy przygotowującej oderwanie się N.Z.R. od N.D. co nastąpiło później, już po moim wyjeździe z kraju.

We wrześniu 1907 r. wskutek zdekonspirowania mnie przez jednego z aresztowanych członków N.Z.R. zmuszony byłem wyjechać do Krakowa. W Krakowie wstąpiłem jako słuchacz nadzwyczajny na wydział filozoficzny, a jednocześnie przygotowywałem się do egzaminu maturalnego. W roku 1909 zdałem maturę z 8 klas gimnazjalnych i wstąpiłem na wydział medyczny, na którym byłem do 6 VIII 1914 roku t. j. do czasu wstąpienia do Legionów. W Krakowie należałem do grupy młodzieży narodowej skupiającej się w „Zjednoczeniu”, z której wkrótce wystąpiłem należąc do twórców nowej organizacji niepodległościowej młodzieży tzw. „Zarzewiackiej”[4]. Jednocześnie pracowałem w Skautingu będąc jednym z trzech pierwszych instruktorów tej organizacji na terenie Krakowa. Pracowałem również w Towarzystwie Szkoły Ludowej. Poza tym byłem czynnym członkiem – założycielem  organizacji wojskowej „Armia Polska” i brałem czynny udział w organizowaniu od roku 1909 tajnych oddziałów ćwiczebnych Drużyn Strzeleckich w Krakowie. W Drużynach Strzeleckich pracowałem aż do wyruszenia na front t. j. do 6 sierpnia 1914 roku. W roku 1910 ukończyłem w Drużynach Strzeleckich Szkołę Podchorążych[5]. W lipcu 1914 roku przy przewożeniu rozkazów tajnych do organizacji w Warszawie zostałem aresztowany i osadzony w więzieniu w Będzinie.  Dnia 2 sierpnia tegoż roku udało mi się uwolnić z więzienia i w dniu 4 sierpnia powróciłem do Krakowa”.

Służba wojskowa Stefana Orłowskiego 1914-1933 i 1939-1945

Od 4 sierpnia 1914 roku rozpoczyna się w życiu Stefana Orłowskiego rozdział jego służby wojskowej. Trwał on nieprzerwanie do przejścia na emeryturę 31 sierpnia 1933 roku. Ponownie Stefan Orłowski zaangażował się w 1939 roku od zgłoszenia do obrony Warszawy a następnie kontynuował pracę w konspiracji w okresie okupacji.

6 sierpnia 1914 roku Stefan Orłowski wstąpił do I Pułku Ułanów Legionów Polskich. Brał udział w bitwach pod Kielcami, Chmielnikiem, Mniewem, Wiślicą, Staszowem, Szczytnikami, Czarkową, Opatowem, Nowym Korczynem, Wodzisławicami, Uliną, Jordanowem, Tymbarkiem, Białem, Marcinkowicami, Dąbrówką, Nowym Sączem i Łowczówkiem.

Zachowało się w zbiorach rodzinnych czako Stefana Orłowskiego.

05-czako-ulanskie-IPulku-Ulanow-Legionow-Polskich-Stefana-OrlowskiegoOraz zdjęcie z 1917 roku, na którym

06-Ostroleka-awers-stoi-w-srodku-Stefan-Orlowski
Fragment zdjęcia z Ostrołęki z 1917 roku

Stoją od lewej płk Romuald Niementowski, chorąży Stefan Orłowski oraz tutaj, ppłk Kazimierz Stamirowski
Siedzą od lewej gen. Bolesław Wieniawa-Długoszowski, oraz gen. Mariusz Zaruski.

Zdjęcie legionisty Stefana Orłowskiego zostało też zamieszczone w okolicznościowym piśmie „Na czatach” wydanym 11 listopada 1928 roku z okazji 10. rocznicy odzyskania niepodległości.

07-Czako
Stefan Orłowski w czako

Cały przebieg służby wojskowej zapisany w osobiście spisanym życiorysie oraz w dokumentach wojskowych takich jak przebieg służby wojskowej oraz karta ewidencyjna można obejrzeć na stronie salontradycjipolskiej.pl.

08-Stefan-Orlowski-z-zolnierzami
Stefan Orłowski (w mundurze drugi od lewej)

Tu pokażemy jak szczegółowo były zapisywane wydarzenia w życiu i służbie wojskowego.

09-Przebieg-sluzby-wojskowej-cz.1
Pierwsza strona przebiegu służby wojskowej Stefana Orłowskiego
10-Stefan-Orlowski-karta-ewidencyjna-str.1
Pierwsza strona wojskowej karty ewidencyjnej z nanoszonymi zmianami
11-nn-na-koniu
Żołnierze na koniach w garnizonie w Grudziądzu

W chwili wybuchu II wojny światowej major Stefan Orłowski zgłosił gotowość do służby wojskowej w obronie Warszawy. Nie został powołany ale zaangażował się w pracę konspiracyjną w strukturach Narodowych Sił Zbrojnych, o czym możemy się przekonać z opracowania na stronie.

Pełnił funkcję szefa wywiadu komunikacyjnego w II oddziale KG (Komendy Głównej. Otrzymał awans na ppłk dypl. Używał pseudonimu „Sulima”. Został odznaczony Krzyżem Walecznych.

Łącznie Stefan Orłowski został odznaczony: Krzyżem Niepodległości, Krzyżem Walecznych, Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości, Medalem „Polska swemu obrońcy” za wojnę 1918-1921, Honorową Odznaką Komandorską PW (Przysposobienia Wojskowego).

Przed wojną Stefan Orłowski kolekcjonował broń białą. Miał spory zbiór szabel tureckich. Zakopał wraz z sąsiadem tę kolekcje w ogrodzie gdy wybuchła II wojna światowa. Z rodziną przeniósł się do Warszawy, a gdy wrócił pod koniec września kolekcja zniknęła a dom był zniszczony i splądrowany.

12-Stefan-Orlowski
Stefan Orłowski w cywilu
13-tato
Stefan Orłowski w cywilu

Po zakończeniu II wojny światowej pracował w CB-KO czyli w Centrum Badawczo-Konstrukcyjnym Obrabiarek, działającym od 1950 roku przy ulicy Konotopskiej (biurowiec kupiony przez miasto Ożarów w 2016 roku na siedzibę ratusza miejskiego)  oraz w kiosku Ruchu, który stał przy ulicy Poznańskiej miedzy domami pana Hipolita Bujalskiego – kamienicy z apteką (obecnie numer 201) i „Młyna”.

14-widok-z-kioskiem-ok-2000
Kiosk „Ruchu” między kamienicą Hipolita Bujalskiego z apteka a „Młynem”.

Stefan Orłowski miał bardzo lekkie pióro. Znane są następujące jego „dzieła”:

– „Zarys historji wojennej 9-tego Pułku Strzelców Konnych” napisanego i wydanego z polecenia Wojskowego Biura Historycznego, Warszawa, 1934 rok.

– Wspomnienia z czasu I wojny światowej (wrzesień 1914 roku, w rękopisie) Stefan Orłowski, jako rotmistrz dyplomowany, dowódca 3. szwadronu 9 Pułku Strzelców Konnych spisał w Osowcu 6 maja 1929 roku swoje wspomnienia z czasu I wojny światowej. Walczył wtedy w I-szym Pułku Ułanów Legionów Polskich. Pułk powstał z utworzonego 13 sierpnia 1914 przez Władysława Zygmunta Belinę-Prażmowskiego 140-osobowego szwadronu ułanów w oparciu o pierwszy 7-osobowy patrol konny, awangardę przemarszu Pierwszej Kompanii Kadrowej 3 sierpnia 1914. Stefan Orłowski dołączył do „Beliniaków” 6 sierpnia 1914 roku. Opublikowane w dwóch częściach w lutym i marcu 2018 roku w miesięczniku Misericordia. Można je przeczytać w Mazowieckiej Bibliotece Cyfrowej pod linkami: cz. 1  oraz cz. 2

– artykuł „Młodzież polska w walkach 1920 roku” opublikowany 11 listopada 1928 roku w czasopiśmie „Na czatach”

artykuł „Przysposobienie wojskowe w Rosji Sowieckiej” opublikowany 11 listopada 1928 roku w czasopiśmie „Na czatach”

Prezentujemy skany okładki pisma i teksty Stefana Orłowskiego. Oryginał znajduje się w zbiorach córki.

 

15-NaCzatach01 16-NaCzatach05
17-NaCzatach06 18-NaCzatach07
19-NaCzatach08 20-NaCzatach23

Ppłk Stefan Orłowski zmarł 20 maja 1969 roku w wieku 82 lat. Pochowany jest na cmentarzu w Ołtarzewie.

21-grob-pplk-Stefana-Orlowskiego-Oltarzew
Grób ppłk Stefana Orłowskiego na cmentarzu w Ołtarzewie. W grobie spoczywa też mąż starszej córki Krystyny, Pande Szapkarow (1927-2014)

Maria Orłowska z domu Wędrowska (1902-1993)

22-Maria-Orlowska-z-d.Wedrowska-leg
Maria z Wędrowskich Orłowska

 Na stronie salontradycjipolskiej.pl możemy przeczytać:

„Urodziła się w 1902 roku w Warszawie. Jest córką Wacława i Marii Wędrowskiej z d. Nowakowskiej. Jej rodzeństwem byli: Tadeusz (1898-1940), Stanisława (1900-1989), Kazimierz (1904-1943) i Zofia (1905-1987). Wspólnie z dziećmi wychowywała się przysposobiona  kuzynka Janina Wędrowska po mężu Hanżek.

Ukończyła Akademię Sztuk Pięknych w Warszawie. Studiowała w latach 1922-1927 w klasie znanego malarza Tadeusza Pruszkowskiego (1888-1942)[6] herbu Ogończyk.

Tadeusz Pruszkowski po powrocie do Polski ze studiów malarskich i podróży założył w 1911 roku ugrupowanie plastyczne Młoda Sztuka, które zakładało zaangażowanie się w walkę o odzyskanie niepodległości. Wszyscy członkowie ugrupowania wstąpili 5 sierpnia 1915 roku w szeregi Legionów Polskich. Zgromadzone w organizacji pieniądze przekazali na ekwipunek dla ochotników wstępujących do legionów. Tadeusz Pruszkowski przyjął pseudonim „Rdza” i trafił do 1 plutonu, 1 szwadronu, 1 Pułku Ułanów Legionów Polskich dowodzonego przez rotmistrza Władysława Belinę–Prażmowskiego. Do rezerwy przeszedł w 1917 roku. Od roku 1918 pracował w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie ucząc malarstwa i rysunku. Od 1923 roku plenery malarskie dla swoich studentów Tadeusz Pruszkowski organizował w Kazimierzu Dolnym, gdzie na stokach góry zamkowej pobudował willę według projektu prof. Lecha Niemojewskiego.

Maria Wędrowska uczestniczyła w tych wyjazdach plenerowych, wynajmowała pokój na mieście.

Jeszcze w trakcie studiów poznała rotmistrza Stefana Orłowskiego, który rozpoczynał swoją karierę wojskową  w 1 Pułku Ułanów Legionów Polskich Władysława Beliny-Prażmowskiego, podobnie  jak jej profesor. Zgodziła się wyjść za niego za mąż pod warunkiem możliwości uczestnictwa w kazimierskich plenerach  i kontynuacji studiów.

Wyszła za mąż w 1925 roku za rotmistrza Stefana Orłowskiego.

Mąż był od niej starszy o 15 lat. W 1926 roku urodziła córkę Krystynę Ewę Marię Romanę a w 1930 drugą córkę Annę Teresę.

W roku 1933 Maria Wędrowska miała w Białymstoku wystawę indywidualną swoich prac malarskich.

W Słowniku artystów plastyków: Artyści plastycy Okręgu Warszawskiego ZPAP 1945-1970, str. 410-411 zapisano: „Odbyła podróże do Włoch i Austrii. Tworzyła malarstwo sztalugowe o tematyce religijnej, portrety oraz witraże. W latach 1945–1947 była nauczycielką rysunku w liceum ogólnokształcącym w Ożarowie Mazowieckim”. Wymieniono też w słowniku wykonane przez nią prace:

  • obraz św. Rocha w kościele w Cielądzu,
  • cykl portretów rektorów Seminarium Pallotynów w Ołtarzewie,
  • witraże w kościołach w Poznaniu i Raszynie,

Wiele prac artystki zginęło wraz ze zniszczeniem pracowni w Warszawie w 1939 roku po wybuchu II wojny światowej i zdobyciu przez Niemców stolicy”.

Obrazy podpisywała swoim panieńskim nazwiskiem.
Tak wyglądała na autoportrecie namalowanym w 1928 roku sangwiną (czerwona kredką).

23-autoportretMaria-WedrowskaOrlowska1928-sangwina
Maria z Wędrowskich Orłowska – autoportret z 1928 roku

Galerię obrazów namalowanych przez Marię Orłowską można obejrzeć pod linkiem.

Maria Orłowska kochała psy. W domu w Ożarowie zawsze jakieś były obecne.

24-z-psem
Maria Orłowska ze swoją sunią Korą
25-Milonga-1937-pastel
Milonga – jeden z psów uwieczniony na obrazie autorstwa Marii Orłowskiej

Pasją jej był ogród, kwiaty, krzewy i drzewa.

26-piwonie-olej-na-plotnie
Ukochane piwonie  z ogrodu uwiecznione w obrazie
27-mama-w-kwiatach-1943-44
Maria Orłowska w kwiatach w latach 1943-1944
28-Maria-Orlowska-z-d.Wedrowska-w-ogrodzie
Maria Orłowska wśród irysów w swoim ogrodzie
29-kolorowe-mama-w-ogrodzie
Maria Orłowska wiosną w ogrodzie

Maria Orłowska przyjaźniła się z Ireną Zarzycką (1900-1993), pisarką, która mieszkała w Ożarowie.

30-Maria-Orlowska-z-d.Wedrowska-dow
Maria z Wędrowskich Orłowska

Maria Orłowska pisała też wiersze.
Już jako nastolatka w czerwcu 1918 roku  pisała o ukochanych kwiatach:

Jaśminie cudny!

gdy świat we śnie tonie
to twoje kwiaty nieskalanie
białe
ślą balsamiczne swoje wonie
Panu na chwałę.

I oto schylam głowę mą
w pokorze
zdjęta przedziwnym wobec
piękna lękiem

Czy to Ty wielki niepojęty
Boże
przemawiasz do mnie
kwiatu Twego wdziękiem
O Boże!

 

Pisała też do i o swoich córkach Krystynie i Annie.
W 1930 roku:

Krystynie…

Piękno jest wszędzie. W chwili
zachwycenia
Życiem, gdy płynie jak
radosna fala
I rzuca tęcze słoneczne
Kwitnienia.

I w owej chwili żalu, że
nie wraca
Szczęście… Nie łudź się
marzeniem
Życie codziennie twoje
chwile skraca
A przeszłość mroczy cieniem.

Ale zbądź trwogi, goń chwile
radości
I nie patrz w szarość, lecz
w błękit istnienia

Niech tajemnica szczęścia
W Tobie samej gości
I zapatrzony w piękno uśmiech
zachwycenia.

 

Hanusi…

Na głowie trochę złotego
pyłu
A w oczach uśmiech
i niebo bez końca
To Anna- Marzejka
Mała córeńka
uosobienie słońca.

A poniżej kartki z zeszyciku z wierszami – wiersz „Hani w Ożarowie”:

31-wiersz-Hani-w-Ozarowie-mn
Wiersz Marii Orłowskiej „Hani w Ożarowie”

W 1947 i 48 roku dla swoich bratanic Marty i Ewy (córki brata Kazimierza Wędrowskiego (1904-1943), Ewa Nowosielska i Marta Marcinowska) napisała wierszem dwie bajeczki, zilustrowała je i przygotowała jako ręcznie robione książki w dużym formacie.

32-ksiazka-dla-Marty-1947-r
Książka „O Marcie, o wiośnie i o warkoczach” z 1947 roku dla bratanicy Marty Wędrowskiej (po mężu Marcinowska)

33-z-ksiazki-dla-Marty
Ilustracja z książki dla Marty

34-ksiazka-dla-Ewy-1948
Książka z ilustrowaną bajką „O złotym serduszku i walczących krasnoludkach” z 1948 roku dla bratanicy Ewy Wędrowskiej (po mężu Nowosielskiej)

35-z-ksiazki-dla-Ewy
Ilustracja z książki dla Ewy

O rodzinie Marii Orłowskiej ze strony matki Marii Wędrowskiej można przeczytać we wpisie „Rodzina Nowakowskich„.
W wielu ożarowskich domach wiszą obrazy przez nią malowane.
Maria Orłowska zmarła w 1993 roku w wieku 92 lat. Jest pochowana w kwaterze rodziny Wędrowskich na cmentarzu Stare Powązki.

36-Maria-Wedrowska-malarka-i-córka-Krystyna-Powazki
Grób Marii Orłowskiej z domu Wędrowskiej na Starych Powązkach. W 2019 roku została w nim pochowana jej córka Krystyna zmarła w wieku 92 lat.

Krystyna Ewa Maria Romana Orłowska-Papachristu (1926-2019)

Krystyna Ewa Maria Romana ukończyła mikrobiologię na UW i rozpoczęła pracę w Instytucie Leków, Wytwórni Surowic i Szczepionek przy ulicy Chełmskiej. Wyszła za mąż za Macedończyka Pande Szapkarowa (pierwotnie Papachristou) (1927-2014). Ma syna Marka Orłowskiego (właściwie Marko Szapkarow–Orłowski), absolwenta ASP w macedońskim Skopje, autora czterotomowej sagi „Samotny Krzyżowiec”. Krystyna zmarła 15 marca 2019 roku w wieku 93 lat.

37-Krystyna-Orlowska-18-19-lat
Krystyna Orłowska w wieku 18 lat

 

38-Krystyna-Ewa-1939-olej-naplotnie
Krystyna Orłowska w 1939 roku na obrazie namalowanym przez swoja mamę Marię Orłowską


 

 Anna Teresa Orłowska-Rubach zwana panią Hanią, urodzona w 1930 roku

53-20-lipca-2019-roku-Pani-Hania-Orlowska
Pani Hania Orłowska 20 lipca 2019 roku

Urodziła się 23 lipca 1930 roku w Warszawie.
Podstawową edukację Anna Orłowska odebrała w domu. W czasie okupacji brała udział w tajnym nauczaniu prowadzonym w Ożarowie Mazowieckim przez Siostry Urszulanki Szare SJK.

Dzieciństwo

39-Hania-4lata-Krysia-mama-Lula-suka-mamy
Hania ok. 4 lat, Krystyna z mamą Marią Orłowską w ogrodzie z ulubioną suczką mamy Lulą

Tak córkę Hanię namalowała mama Maria Orłowska.

40-Anna-Teresa-z-pieskiem
Czteroletnia Hania z pieskiem, 1934 r.   

41-Anna-Teresa-z-Gromem-1954-
Hania z psem Gromem w 1954 roku

W 1949 roku została aresztowana. W momencie zatrzymania, była w klasie maturalnej (11 klasa szkoły średniej) w Liceum im. J. Słowackiego w Warszawie.

42-Hanna-Orlowska-18-19-lat
Hania w wieku 18-19 lat ok. 1949 przed pójściem do więzienia

Została aresztowana 19 października 1949 roku wraz z pięcioma kolegami, miedzy innymi ze swoim narzeczonym Włodzimierzem Zygmuntem Rubachem. Przebywała najpierw w areszcie śledczym UBP m. stołecznego Warszawy na ulicy 11 Listopada w Warszawie potem w areszcie karno-śledczym na ulicy Cyryla i Metodego. Areszt był nałożony do końca grudnia 1949 roku jednak Hanna Orłowska była przetrzymywana bezprawnie do momentu procesu, do 26 stycznia 1950 roku. Anna Teresa Orłowska została oskarżona o to, że  „w miesiącu wrześniu (dnia nieustalonego) w Ożarowie koło Warszawy pomagała Rubachowi Włodzimierzowi i Dębskiemu Mirosławowi w dokonaniu aktu dywersji  na szkodę Państwa Polskiego, a to przecięcia linii telegraficznej Moskwa –Berlin przekazując im w tym celu szczegółowy plan wspomnianej linii telegraficznej sporządzony przez siebie oraz udzielając mieszkania na zabawę, która miała maskować zbiórkę uczestników aktu dywersji”. Została skazana wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Warszawie z dnia 7 marca 1950 roku na 4 lata więzienia. Skargi rewizyjne obrońców i skazanych zostały oddalone wyrokiem Najwyższego Sądu Wojskowego z dnia 20.06.1950 roku. Wyrok odbywała w więzieniu kobiecym w Fordonie. Była prześladowana fizycznie i moralnie w trakcie aresztu i odbywania kary ( karcer 48. godzinny w wodzie, kary tzw. „stójki” – wielogodzinne stanie w postawie na baczność, straszenie zatrzymaniem i aresztowaniem matki, bicie po twarzy, szturchanie kluczami, ordynarne odzywanie się i inne). Nie objęta została amnestią z mocy ustawy z dnia 22.11.1952 roku. Więzienie opuściła pod koniec 1953 roku po odbyciu całej zasądzonej kary.

Fragment wpisu ze strony salontradycjipoolskiej.pl

43-Wiezienie-w-Fordonie
Więzienie kobiece  w Fordonie koło Bydgoszczy

Niechętnie opowiada o przeżyciach z tamtego okresu. Recytuje wiersze…
To są wiersze współwięźniarek, których uczyły się wszystkie kobiety z politycznymi wyrokami w Fordonie na pamięć.
Można je przeczytać  we wpisie „Anna Teresa Orłowska-Rubach –żołnierz niezłomny” na stronie salontradycjipolskiej.pl.

Po wyjściu z więzienia uzupełniała wykształcenie (matura) w szkole dla pracujących w Warszawie. Pierwszą pracę otrzymała w rejestracji Centralnej Przychodni Przeciwgruźliczej w Warszawie. Podjęła też studia na Wydziale Prawa ale na trzecim roku przerwała studia aby opiekować się chorym ojcem. Pracowała w różnych instytucjach. Przeszła na emeryturę w 1990 roku.

Wyszła za mąż za Włodzimierza Zygmunta Rubacha w 1993 roku i dwa dni po ślubie mąż zginął tragicznie w wypadku samochodowym.

W 2016 roku odznaczona Krzyżem WiN. Mieszka samotnie w Ożarowie Mazowieckim. Utrzymuje się z emerytury.

Biblioteka Publiczna w Ożarowie Mazowieckim, w ramach realizacji swojego projektu „Historia Mówiona Ożarowa Mazowieckiego” prezentuje nagranie wspomnień pani Hanny Orłowskiej-Rubach.

Galeria Hani

44-Hania-Orlowska-06 45-Hania

Hanna Orłowska kocha swój ogród, a w nim przede wszystkim kwiaty. Jej ulubione, to piwonie. Ma wiele ciekawych odmian. Kwiaty zmieniają się w jej ogrodzie wraz z porami roku. Łany tulipanów, peonie, konwalie, róże i pachnące lilie.

Podobnie jak jej mama kocha też zwierzęta. W ogrodzie można spotkać króliki i oryginalne kurki. Te rasy silky są jak biali, srebrni i czarni rycerze okryci puchem. Mieszka u niej kilka odmian bażantów. Opiekuje się psami, które bardzo często są podrzucane pod jej bramę.

Galeria zwierzątek i kwiatów

49-Amelka 47-kroliczek
1_46-kura-rasy-Silky 48-bazant-na-spacerze
51-lilie-azjatyckie 50-migdalowiec

Galeria pani Hani

52-20-lipca-2019
Pani Hania Orłowska 20 lipca 2019 roku
pani-Hania-2-08-2016
Pani Hania Orłowska 2 sierpnia 2016 roku

 

 

 

 

    


 

[1]Juliusz Ulrych (ur. 9 kwietnia 1888 w Kaliszu, zm. 31 października 1959 w Londynie) – polski polityk, członek Polskiej Organizacji Wojskowej, piłsudczyk, pułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego, minister komunikacji (1935–1939),

[2] Czesław Marian Jankowski  polski adwokat, harcerz, harcmistrz, współtwórca harcerstwa w Królestwie Kongresowym,

[3] Gustaw Simon – polski ekonomista, specjalista w zakresie ubezpieczeń społecznych, polityk, kierownik resortu pracy i polityki społecznej, prezes ZUS, przywódca Ligi Państwowości Polskiej. Był członkiem Ligi Narodowej w latach 1900-1911. Działacz Zjednoczenia Organizacji Niepodległościowych ze Związku Narodowego,

[4] Organizacja Młodzieży Niepodległościowej „Zarzewie,

[5] Polskie szkolnictwo wojskowe w latach 1908–1939,

[6] Tadeusz Pruszkowski w Internetowym Polskim Słowniku Biograficznym,

 

 

Powiązane zdjęcia:

Dodaj komentarz