Park podworski w Broniszach

Nowy film na kanale YouTube Wirtualnego Muzeum

Park w Broniszach, rodzina Moszczeńskich, SGGW, Bitwa pod Broniszami, Mogiła żołnierzy Powstania Listopadowego 1831 r. – to wątki, które wiążą się z tym miejscem.

Posłuchaj, obejrzyj, odwiedź to miejsce

W projekcie zagospodarowania Parku w Broniszach wykonanym przez firmę Green Fashion w kwietniu 2019 roku i uzgodnionym z Mazowieckim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków możemy przeczytać:

„Zespół zabytkowy (zabudowania+park) w Broniszach powstał prawdopodobnie w połowie XIX w. Autor założenia parkowego jest nieznany. Najstarszy plan założenia pochodzi z 1870 r. (Załącznik nr 1). Zgodnie z Księgą Hipoteczną z 1905 r. właścicielem ww. dóbr była rodzina Moszczeńskich. Ostatnim właścicielem był Stefan Bolesław Moszczeński – profesor SGGW, ekonomista rolny i działacz społeczny, urodzony 24 lipca 1871 r. w majątku Bronisze. Fakt ten został później upamiętniony pamiątkową tablicą usytuowaną na kamieniu znajdującym się na terenie parku.

Po wojnie w 1945 r. majątek przejęła Wojskowa Intendentura WOJNTORG i do 1948 r. był tu Wojskowy Wydział Oświaty. W 1951 r. dobra przejął CNOS w Broniszach. Teren parku w 1989 r. użytkowała Stacja Hodowli Roślin Ogrodniczych w Broniszach podległa Warszawskiemu Przedsiębiorstwu Roślin Ogrodniczych.

17 sierpnia 1831 r. odbyła się w Broniszach bitwa wojsk polskich z armią Paskiewicza, która zakończyła się klęską Polaków. Przed pierwszą wojną światową w parku istniały jeszcze ślady mogił, w których pochowano poległych w tej bitwie. Przed wojną usypano z nich jedną wspólną mogiłę. W 1945 r. – zaraz po wyzwoleniu – mogiłę przeniesiono symbolicznie w miejsce gdzie obecnie znajduje się kamień pamiątkowy. Nie zawiera ona szczątków poległych żołnierzy – dawna mogiła z ciałami znajduje się 30-60 metrów na zachód od obecnej.

Park przekształcany został w latach 20-tych XX w. – wtedy to w miejsce dawnego modrzewiowego dworu prof. Moszczeński wybudował murowany dwór, zachowany do dnia dzisiejszego. Kolejne zmiany na terenie założenia miały miejsce po 1951 r., gdy w majątku rozpoczęto produkcję szkółkarską. Na obrzeżu parku wybudowano nowe budynki, posadzone zostały drzewa i krzewy w odmianach hodowlanych jako mateczniki.

Teren parku w 1989 r. obejmował 2,4 ha. Na jego terenie z zachowany był murowany dwór wybudowany ok. 1920 r., fragment dawnej stodoły, obora i magazyn zbożowy. Teren parku w 1989 r. użytkowała Stacja Hodowli Roślin Ogrodniczych w Broniszach, podległa Warszawskiemu Przedsiębiorstwu Roślin Ogrodniczych. Po 1956 r. teren parku został uporządkowany.

Pozostałości założenia parkowego obejmują obecnie działkę nr 7/17. Została ona podzielona poprzez umowę dzierżawy pomiędzy PLANTICO HODOWLA I NASIENNICTWO OGRODNICZE ZIELONKI SP. Z O.O. a gminą Ożarów Mazowiecki (z terenu parku został wyłączony budynek dworu z jego otoczeniem). Projektem modernizacji ma być objęta część ogólnodostępna dzierżawiona przez gminę Ożarów Mazowiecki. Teren objęty niniejszym projektem jest obecnie ogrodzony (ogrodzenie metalowe, ażurowe). Teren całej działki nr 7/17 objęty jest ochroną konserwatora zabytków.”

 

 

Powiązane zdjęcia:

Ten post ma jeden komentarz

  1. Katarzyna

    „Niesamowite”. To słowo regularnie się powtarza, gdy czytam rodzinie ciekawostki z WMOM :). O zespole w Broniszach nie mieliśmy pojęcia…

Dodaj komentarz