Ulica Poznańska to kręgosłup miasta i gminy Ożarów Mazowiecki.  Ciągnie się jak struna ze wschodu na zachód. Kolejny raz ruszamy w wędrówkę, tym razem nie dawną Poznańską ale współczesną – wypatrując pomników. Znalazłam ich sześć, z czego dwa w Ożarowie, dwa w Ołtarzewie, i po jednym w Józefowie i Pilaszkowie. Jak na niewielką gminę i małe miasteczko to dużo. Okazało się, że twórcy tych pomników to znane osoby w środowisku artystów rzeźbiarzy.

Już w Morach do niedawna wjazd na tereny gminy Ożarów Mazowiecki sygnalizował tzw. „witacz”.  Podobny stał w Święcicach. Oba zostały zdemontowane.  Autorem gminnych „witaczy” był artysta Edmund Mikołaj Majkowski (1929-2009), który wykonał w naszej gminie jeszcze dwa pomniki.

01-Ozarow-Mazowiecki-wlaczenie-do-Warszawy-mn

Dawny „witacz” w Morach przy przystanku Instytut Energetyki, na granicy gminy Ożarów Mazowiecki. Zdjęcie ze strony.

Ruszamy Poznańską z centrum Ożarowa w kierunku zachodnim. I tu pierwszy z pomników. Przed Sanktuarium Miłosierdzia Bożego pomnik św. Jana Pawła II. Wyróżnia się na tle podobnych instalacji w całej Polsce, wyglądających jak odlane z jednej formy, Ojciec Święty przytula trzymane na ręku dziecko, a dziecko z pełną ufnością położyło głowę na ramieniu Ojca Świętego.

02-DSC00310-pomnik-sw.-JPII

Pomnik św. Jana Pawła II autorstwa ks. Michała Dłutowskiego i Piotra Ratusińskiego

Autorami pomnika są dwaj rzeźbiarze: ks. Michał Dłutowski i Piotr Ratusiński. Ten ostatni prowadzi w Łomiankach Pracownię Rzeźby i działa w Grupie Artystycznej Fidion. Fidion „oznacza coś wymyślonego”. Firma opisuje swoją działalność słowami: „zlecenia z zakresu sztuki sakralnej, wystroju świątyń, realizacji monumentalnych Ceramika, rzeźby, malarstwo, i wizjonersko-architektoniczne projekty pomników’.

Z kolei ks. Michał Dłutowski odbył długą drogę do kapłaństwa. Po szkole średniej otrzymał tytuł grawera złotnika. Ukończył studia w Akademii Sztuk Pięknych. W czasie studiów wygrał konkurs na pomnik Jana Pawła II w Ożarowie Mazowieckim. Uczył sztuki w gimnazjum na Targówku, W Duszpasterstwie Akademickim przy kościele św. Anny organizował pielgrzymki do miejsc kultu św. Faustyny. Wstąpił do seminarium i podjął studia na PWT – Papieskim Wydziale Teologicznym, Doktorat obronił z teologii duchowości na temat bł. Michała Sopoćki.

Nie porzucił twórczości artystycznej. Prezentował wystawę grafik pod tytułem „Poszukiwanie Oblicza”. Aktualnie (od 2019 roku) jest jedynym w archidiecezji warszawskiej eremitą. Kupił kawałek ziemi na skraju Puszczy Białej, gdzie sam pobudował pustelnię. Utrzymuje się ze swojej pracy – rzeźbiąc i rysując.

Pomnik został odsłonięty 20 maja 2006 roku a poświęcony 22 maja. Pisał o tym Informator Ożarowski i zamieścił serwis zdjęciowy.

02b-IO-nr-17-2006-maj-okladka 03-IO-nr-17-2006-maj-Odsloniecie-pomnika-JP

 Informator Ożarowski z maja 2006 roku

02a-DSC00308

Kolejny pomnik w Ożarowie stoi przed pływalnią miejską, którą oddano do użytku 7 listopada 2002 roku. Pomnik powstał trochę później. To upamiętnienie Janusza Kusocińskiego, lekkoatlety, złotego medalisty Olimpiady w 1932 roku w Los Angeles, mieszkańca Ołtarzewa od 1907 do 1930 roku.

04-Majkowski-Pomnik-J.Kusocinskiego

Pomnik Janusza Kusocińskiego przed pływalnią miejską w Ożarowie Mazowieckim. Fot. Kazimierza Stachurski

Kazimierz Stachurski tak opisuje osobę artysty: „Edmund Mikołaj Majkowski to artysta rzeźbiarz, specjalizujący się w tematyce batalistycznej i historycznej. Absolwent Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie (1955), studiował w pracowniach prof. Franciszka Strynkiewicza i prof. Mariana Wnuka. Tworzył głównie w technikach ceramicznych: kamionce i sztucznym kamieniu, także w brązie. Jest autorem wielu pomników, fryzów, płaskorzeźb i medali. Stała Galeria Rzeźby Batalistycznej Edmunda Majkowskiego czynna jest w Muzeum Wojska w Białymstoku. Ponadto prace Majkowskiego można oglądać w zbiorach Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie, Muzeum Sztuki Medalierskiej we Wrocławiu i Muzeum Historycznym w Przasnyszu. Jest bohaterem filmu dokumentalnego: Kawał życia Edmunda Majkowskiego – rzeźbiarza w reżyserii Janusza Horodniczego i Krzysztofa Wojciechowskiego (1999). Mieszkał w Józefowie pod Warszawą.

05-Szkola-nr-1-Plaskorzezba

Płaskorzeźba z biegaczami i portretem Janusza Kusocińskiego w szkole podstawowej nr 1 noszącej imię olimpijczyka. Fot. Kazimierz Stachurski

Krótki spacer ulicą Szkolną zaprowadzi do Szkoły Podstawowej nr 1 noszącej imię Janusza Kusocińskiego. Znajdziemy tam piękną płaskorzeźbę autorstwa Edmunda Majkowskiego z przedstawieniami biegaczy oraz portretem Janusza Kusocińskiego – patrona szkoły.

Ulica Poznańska doprowadzi nas do skrzyżowania z biegnącą na północ ulicą Lipową. Tego miejsca nikt nie przegapi gdyż niedaleko, w kierunku południowym jest droga na Pruszków i wjazd na autostradę A2.

Docieramy do Siedziby Seminarium Duchownego Pallotynów i kościoła parafialnego pod wezwaniem NMP Królowej Apostołów. W 2023 roku przypadła 70.rocznica konsekracji świątyni. Przed budynkiem stoi monumentalna figura Królowej Apostołów.

1_06-20210803_110633Figura NMP Królowej Apostołów w Ołtarzewie. Fot. Piotr Michalczyk

Autorką rzeźby jest pani Mazurkiewicz-Pawłowska, która wykonała pomnik w 1952-53 roku wzorując się na gipsowej figurce pozostawionej przez prof. Wojciecha Aleksandra Durka (1889-1951), głównego  projektanta wystroju rzeźbiarskiego kościoła seminaryjnego w Ołtarzewie (rzeźba i płaskorzeźba). Wojciech Durek rozpoczął prace w Ołtarzewie w 1948 roku

06b-DSC01809 06a-DSC00974

 

06c-Oltarzew-seminarium-rodzina-Gryzewskich

Figura NMP Królowej Apostołów w latach siedemdziesiątych

06d-Wyzsze_Seminarium_Duchowne_w_Oltarzewie_polska-org.pl-1965-70

Pocztówka z lat 1965-70 ze strony www.polska-org.pl

Prowadzimy wędrówkę Poznańską aż do skrzyżowania z ulicą Umiastowska, która poprowadzi nas na cmentarz wojenny 1939 roku w Ołtarzewie. Po lewej stronie usytuowany jest pomnik z płaskorzeźbą Matki Bożej Powstańczej.

00-cm-wojenny-Oltarzew-tablica-i-MBP-PZ

1_07-cm-wojenny-Oltarzew-MBPowstancza-wizyt-PZ

Pomnik z płaskorzeźbą Matki Bożej Powstańczej na cmentarzu wojennym 1939 w Ołtarzewie. Fot. Paweł Zdanowicz

Pomnik wykonał w swojej pracowni przy ulicy Żytniej w Warszawie, artysta plastyk Włodzimierz Fruczek.  

To bardzo ciekawy twórca. Uznawany jest za prekursora polskiego street artu. Jeszcze jako uczeń warszawskiego liceum im. M. Kopernika w Warszawie namalował w 1970 roku pierwszy mural na ślepej ścianie budynku przy Grzybowskiej róg Żelaznej. Wyprzedził tym samym graffiti w Nowym Jorku z 1973 roku uznawane za źródło tej sztuki w przestrzeni publicznej. Uprawia rysunek, malarstwo, grafikę. Jest również autorem małych form rzeźbiarskich i  scenografii. Ciekawostką jest to, że nie ukończył żadnej szkoły artystycznej.

Włodzimierz Fruczek zmarł 15 listopada 2023 roku w wieku 71 lat i został pochowany w grobie rodzinnym (kwatera 192, rząd 4, miejsce 14) na cmentarzu powązkowskim w Warszawie.

Aby zobaczyć kolejny pomnik opuszczamy miasto, skręcamy na południe w kierunku Płochocina i po około 7 km docieramy do Józefowa. Osada powstała przy wybudowanej w 1865 roku przez Józefa Janasza i jego potomków cukrowni. Nosi nazwę od imienia założyciela.  

W 1890 roku przed cukrownią stanęła figura Chrystusa Błogosławiącego na postumencie i kolumnie z piaskowca. Na kolumnie z przodu umieszczono uproszczony cytat z ewangelii św. Mateusza, rozdział 11, wers 28: „Pójdźcie do mnie wszyscy, którzy pracujecie”. Figura stanęła z okazji jubileuszu 25.lecia funkcjonowania cukrowni.

1_09-20190404_105000-do-tekstuChrystus Błogosławiący w Józefowie po renowacji w 2019 roku. Fot. Paweł Zdanowicz

Ten jeden z najbardziej okazałych pomników w naszej gminie był konserwowany w ostatnich latach dwukrotnie. Obie konserwacje zostały wykonane przez panią Krystynę Antoniak – znakomitą specjalistkę od rzeźb kamiennych, absolwentkę warszawskiej ASP i Rzeczoznawcę Ogólnopolskiej Rady Konserwatorów Dzieł Sztuki, której pomagał mąż Piotr.

Pierwszy zabieg został przeprowadzony latem 2006 roku i polegał na: zdjęciu przemalowań olejnych sprzed kilku lat, rekonstrukcji lewego ramienia Chrystusa oraz wymiany krzyża z blaszanego na kamienny. Przy zdejmowaniu warstw farby olejnej, w tylnej części u dołu rzeźby, konserwatorzy odsłonili sygnaturę rzeźbiarza: B. Syrewicz 1890. Dzięki zdjęciu przemalowań odsłonięto wspaniałe dzieło Bolesława Syrewicza (1835-1899), znanego rzeźbiarza, ucznia Jana Feliksa Piwarskiego i absolwenta warszawskiej ASP. Syrewicz studiował także w Berlinie, Monachium i Rzymie. Od 1867 roku prowadził pracownię rzeźby w Zamku Królewskim w Warszawie, spod jego dłuta wyszło wiele pomników na Warszawskich Powązkach.

Syrewicz-sygn

Odsłonięta sygnatura  z datą Bolesława Syrewicza na figurze Chrystusa Błogosławiącego przy wejściu do dawnej cukrowni Józefów koło Błonia

Drugą konserwację przeprowadzono w latach 2018-19. Polegała ona głównie na: oczyszczeniu całego obiektu, uzupełnień fragmentów prawej ręki Chrystusa, zabezpieczenia przed zawilgoceniem, i porastaniem mchem, które zawsze przyspieszają degradację obiektu. Wykonano też nową nawierzchnię z kostki brukowej wokół pomnika i metalowego ogrodzenia. Obie konserwacje zostały wykonane z poparciem radnych Rady Miejskiej.

Paweł Zdanowicz napisał w prezentacji figury na stronie Wirtualnego Muzeum: „Gmina może być dumna, że posiada dzieło artysty, który wykonał popiersie Fryderyka Chopina do Ogrodu Luksemburskiego w Paryżu i kilkadziesiąt popiersi nagrobnych i monumentalnych rzeźb na Cmentarzu Powązkowskim i na cmentarzach w Polsce”.

08-Chrystus-z-Jozefowa-przed-konserwacja-2006

Po lewej:
Pomnik Chrystusa Błogosławiącego w Józefowie w 2006 roku przed pierwszą konserwacją
Po prawej:
Pomnik Chrystusa Błogosławiącego w Józefowie w 2018 roku przed drugą konserwacją

Chcemy podkreślić też wagę właściwej konserwacji i renowacjo obiektów historycznych i przedstawiamy zdjęcie figury z 2006 roku i z 2019. Szczegóły można znaleźć we wpisie na stronie www.wmom.pl

Pozostał nam jeszcze jeden pomnik na terenie miasta i gminy Ożarów Mazowiecki. Musimy wrócić z Józefowa na ulicę Poznańską i ruszyć na północ do Pilaszkowa. To około 5 km. W parku, przy dworze, którego najbardziej znanymi właścicielami była rodzina Ryksów i Marszewskich, stoi pomnik konny generała Jana Henryka Dąbrowskiego autorstwa Edmunda Majkowskiego. Jest to chyba jedyny w Polsce, całopostaciowy pomnik tego wybitnego dowódcy, który we dworze w Pilaszkowie otrzymał z nadania Naczelnika Tadeusza Kościuszki, nominację generalską.

10-Pilaszkow3-fot-Kazimierz-Stachurski

Konny pomnik gen Jana Henryka Dąbrowskiego w pilaszkowskim parku. Fot. Kazimierz Stachurski

tablica-w-Pilaszkowie-fot-K-Stachurski

Tablica na pomniku gen Jana Henryka Dąbrowskiego w Pilaszkowie. Fot. Kazimierz Stachurski

Znów zacytujemy Kazimierza Stachurskiego:” Okazała rzeźba wykonana w sztucznym kamieniu na piaskowcowym postumencie, powstała na zamówienie ks. Edwarda Sobieraja (1940-2014). Jej uroczyste odsłonięcie odbyło się 23 czerwca 1998 roku w dniu otwarcia Domu Opiekuńczo Leczniczego w Pilaszkowie. Ks. Edward Sobieraj był także twórcą Muzeum Dworu Polskiego z największą na Mazowszu kolekcją pojazdów konnych udostępnioną do zwiedzania od 2003 roku. Muzeum i Park w Pilaszkowie są od kilku lat, niestety, zamknięte dla zwiedzających”.

Pilaszków należy do gminy Ożarów Mazowiecki. Wracamy na Poznańską tylko po to, aby dotrzeć do kolejnego „witacza” w Święcicach. Tyle tylko, że ten „witacz” już tu nie stoi. To zdjęcie archiwalne. Autorem jest rzeźbiarz Edmund Mikołaj Majkowski.

11-Witacz-Majkowskiego-w-Swiecicach

Dawny „witacz” na granicy gminy w Święcicach

W Święcicach kończymy wędrówkę od pomnika do pomnika w mieście i gminie Ożarów Mazowiecki.

Grażyna Lipska-Zaremba

 

Powiązane zdjęcia:

Dodaj komentarz