Tak długo stoi na rogu Poznańskiej i Poniatowskiego, że nikt nie pamięta już skąd się wziął i dlaczego w tym miejscu.
Wiele wyjaśnia tablica umieszczona na postumencie.
To pamiątka czasów zarazy z 1852 roku nazywanej cholera morbus. Niektóre źródła podają, że trwała ona aż do 1855 roku.
Uważana jest za najcięższą epidemię cholery w Polsce. Co prawda poprzedzające ją dwie epidemie w 1831 i 1836 nie były w żaden sposób monitorowane. Dopiero od 1852 roku notowano jej przebieg i zaczęto prowadzić statystyki. Liczba zgonów jest też szacunkowa gdyż nie stosowano wówczas indywidualnych nekrologów w prasie. Ofiary epidemii chowano w zbiorowych mogiłach przesypując ciała wapnem. Epidemia cholery w 1852 roku dotknęła w szczególny sposób Warszawę i jej okolice. Szacuje się, że zachorowało około 11 tysięcy osób, z których 4,7 tysiąca zmarło. Co 17. osoba zmarła (w stosunku do liczącej około 200 tysięcy mieszkańców Warszawy. Epidemia ta dotknęła też ówczesnych mieszkańców Ożarowa i okolic.
Krzyż upamiętniał ofiary epidemii i był wyrazem wdzięczności Bogu za ustanie zarazy.
Po raz pierwszy cholera azjatycka dotarła z Azji do Europy w 1830 roku. Choroba objawiała się wymiotami, uporczywą biegunką, utratą wagi, odwodnieniem i plamami na ciele. Podobno nazywana była przez arabskich żeglarzy „upływ żółci” czyli „kholera”.
Do Polski, (a ściślej do Królestwa Polskiego pozostającego pod zaborem rosyjskim i liczącego około 4 mln mieszkańców) trafiła wraz z wojskami rosyjskimi ściągniętymi do tłumienia Powstania Listopadowego. W kwietniu 1831 roku zmarło na cholerę 2800 żołnierzy rosyjskich. W czerwcu 1831 roku pod Pułtuskiem zmarł na cholerę dowodzący wojskami carskimi Iwan Dybicz Zabałkański. Feldmarszałek Iwan Dybicz oblegał od lutego 1831 roku Warszawę, nie mogąc odnieść spektakularnego zwycięstwa nad powstańczymi oddziałami. Czekał na posiłki z Rosji. Dotarły one ale przywlekły też cholerę.
Ofiarą epidemii cholery był również rosyjski gubernator wojskowy Królestwa Polskiego książę Konstanty Romanow, który uciekł do Rosji z Belwederu spiskowcom w dniu wybuchu Powstania Listopadowego 29 listopada 1830 roku i zmarł na cholerę w czerwcu 1831 roku.
Kolejne epidemie cholery azjatyckiej pojawiły się w 1852, 1866-67 i w 1873 roku.
Informacje dodatkowe
- Bakteria (przecinkowiec cholery) wywołująca cholerę została po raz pierwszy zidentyfikowana przez niemieckiego uczonego, lekarza i bakteriologa Roberta Kocha w 1883 roku. Bakteria jest przenoszona przez wodę zanieczyszczoną ściekami. Do zakażenia dochodzi na drodze pokarmowej, głównie przez skażoną ludzkimi odchodami wodę.
- Szczepionkę przeciw cholerze (żywą) opracował w 1892 Jaime Ferrán y Clúa – hiszpański lekarz i bakteriolog i zastosował w 1894 roku podczas epidemii w Hiszpanii a pierwszą szczepionkę martwą (przeciw inaktywacji termicznej cholery) opracował w 1896 Wilhelm Kolle niemiecki bakteriolog i higienista. Również w 1892 roku Waldemar Mordechai Wolff Haffkine, pracujący w Instytucie Pasteura w Paryżu sporządził szczepionkę przeciw cholerze i zastosował ją z powodzeniem w Kalkucie i Bombaju.
- Pierwszym, który pracował nad szczepionkami na trapiące ludzi choroby, był francuski chemik Louis Pasteur, który stworzył w 1881 roku szczepionkę na cholerę drobiu a w 1855 szczepionkę przeciw wściekliźnie.
Może ktoś z Czytających posiada zdjęcie tego krzyża z przeszłości. Chętnie zamieścimy.
Według relacji mieszkańców Ożarowa jeszcze w latach sześćdziesiątych przy krzyżu spotykali się mieszkańcy na nabożeństwach majowych. Miejsce to w tamtych latach wyglądało inaczej. Ogrodzenie dworu Reicherów z parkiem krajobrazowym sięgało ulicy Poznańskiej. Po sprzedaży dworu ogrodzenie przesunięto i fragment parku ofiarowany przez panią Anielę Urbanowicz Towarzystwu Przyjaciół Ożarowa otwarto dla mieszkańców.
Grażyna Lipska-Zaremba
Wpis bardzo na czasie!
Na rewersie krzyża znajdują się litery. Czy wiadomo czy to inicjały fundatorów czy też mają inne znaczenie? (np modlitwa/egzorcyzm). Pozdrawiam serdecznie, Jacek
Nie wiemy co one oznaczają. Ostatnio uzyskaliśmy informację, że krzyż był bardzo zniszczony i został odnowiony staraniem ks. proboszcza Stanisława Martuszewskiego w czasie budowy Sanktuarium.
Według przekazów starych mieszkańców Państwo Urbanowicz podczas epidemii cholery przekazali część gruntu pod cmentarz dla zmarłych na cholerę.Cmentarz znajduje się pomiędzy ul Floriana a ul Prostą w tym miejscu rośnie kępa drzew i chaszczy.Może należy to miejsce przywrócić pamięci.
Raczej nie jest to możliwe. Pan Stefan Urbanowicz żył w latach 1891-1940, pani Aniela Urbanowicz 1898-1988.
Krzyż dotyczy epidemii cholery z 1852 roku. Już prędzej mogły to być ofiary „hiszpanki”, choć ona była w latach 1918-1920. Państwo Reicherowie, rodzice Anieli Urbanowicz kupili dwór z parkiem po 1880 roku.
Słyszeliśmy też wersję, że w miejscu tej kępy drzewna tzw. polu Kolisa była glinianka zasypywana sukcesywnie przez odpady z Fabryki Kabli i Huty.
Tam był wykopany staw aby osuszyć okoliczne grunty ale był bliżej ulicy Floriana jest nawet mapa z zaznaczonym stawem,za stawem natomiast było miejsce pochówku.
Rzeczywiście, na mapie poniemieckiej z 1943 roku staw zaznaczony jest poniżej ulicy Prostej i bliżej obecnej Floriana. Na razie brak informacji o cmentarzu w kępie drzew .