Kapliczka stoi na rogu ulicy Mazowieckiej prowadzącej do Parku Ołtarzewskiego i Jana Zamoyskiego, przy posesji zajmowanej przez Księży Misjonarzy Krwi Chrystusa.
W Wielki Czwartek 2019 roku zostały zakończone prace przy remoncie kapliczki na rogu ulicy Mazowieckiej i Jana Zamoyskiego, dawniej Maurycego Zamoyskiego. To dzieło głównie mieszkańców ulicy Zamoyskiego, którzy od lat spotykają się przy niej na nabożeństwach majowych.
Wydawało się to szybką i prostą pracą do wykonania. Odpadający tynk, rozsypujący się daszek, rozchwiane kostki chodniczka. Okazało się to przygodą nieledwie detektywistyczną, a z pewnością podróżą w czasie. Zadawałem sobie pytanie kiedy kapliczka powstała, kto ją fundował i dlaczego ją postawił.
Nazwałem ją kapliczką przydrożną „Modlitwa Chrystusa w Ogrójcu” gdyż ten obrazek o wymiarach 14 na 14 cm wykonany w odlewie metalowym znajduje się w kapliczce od daty jej wybudowania. Szkoda, że został pomalowany złotą farbą, która zaciera rysunek odlewu i nie jest zgodna z kolorem stopu metali użytego do odlewu.
Na ślad istniejącej tabliczki z datą naprowadził mnie podczas rozmowy mieszkaniec ulicy Zamoyskiego pan Jan Kowalski, sąsiad Księży Misjonarzy. Przy pomocy panów Piotra i Michała Kochanek i Adama Kapuścińskiego, również mieszkańców ulicy Zamoyskiego oraz ich sprzętu do wykrywania metalu, udało się ustalić, że we wskazanym miejscu coś metalowego się znajduje. Przystąpiliśmy do badania tego miejsca. Delikatnie odspajaliśmy kolejne warstwy tynku. Wyglądało to tak (patrząc od zewnętrznej):
Pierwsza warstwa to tynk renowacyjny, druga warstwa tynk naprawczy z siatką, trzecia warstwa tynk wapienny biały, czwarta i piąta to warstwy malarskie: biała i niebieska, szósta to warstwa tynku cementowo- wapiennego zbrojonego dla wzmocnienia drutem kolczastym. To ten drut wskazał nam wykrywacz metali a nie tabliczkę z datą zbudowania kapliczki, której oczekiwaliśmy. Ogromnym zaskoczeniem było odkrycie, że pod szóstą warstwą tynku kryła się pierwotna kapliczka – z czerwonej cegły.
Kolejne rozmowy i podpowiedzi pana Jana Kowalskiego pozwoliły stwierdzić, że tabliczka z datą była kamienna a w latach powojennych kapliczkę ceglaną z płaskorzeźbą Pana Jezusa w Ogrójcu i tabliczką kamienną z datą opasano w kilku miejscach dla wzmocnienia drutem kolczastym i przykryto tynkiem. Prace wykonał pan Bogdan, majster z ulicy Zamoyskiego.
Delikatnie skrobiąc pod drutem kolczastym dotarliśmy do tej tabliczki kamiennej w kształcie rombu o wymiarach 11 na 4 cm. Wyraźnie są na niej widoczne cyfry 1 i 8, cyfra 6 lub 8 oraz literka r. Można sądzić, że kapliczkę zbudowano w latach 186? lub 188?
Opierając się na ustalonych datach budowy kapliczek w Myszczynie, Pilaszkowie, Józefowie najbardziej prawdopodobna data wybudowania kapliczki jest rok z przedziału 1880-1889. Dodatkowym argumentem jest to, że kapliczka zbudowana jest z cegły pochodzącej z cegielni w Kopytowie koło Błonia. Wśród odsłoniętych w fundamencie cegieł znajduje się cegła z cechą Kopytów. Cegły z tą samą cechą są w kapliczce w Myszczynie pochodzącej z 1899 roku. Próbowałem ustalić lata działalności cegielni w Kopytowie Byłby to dodatkowy ślad do ustalenia daty budowy tej kapliczki.
Ciekawostką było też, że przekładając kostkę przed kapliczką pracownicy znaleźli miedzianą kopiejkę datowaną na 1911 rok. Sprawdziłem, że miedziane były bite w 1911 i 1915 roku.
Ustalenie daty budowy kapliczki i jej fundamentów pozostaje na razie tajemnicą. Cieszę się, że tak wiele osób, głównie mieszkańców ulicy Zamoyskiego było i jest nadal tak zaangażowanych duchowo, emocjonalnie i finansowo dla odkrycia historii oraz uczczenia wysiłku i wielkiej wiary naszych przodków budujących takie obiekty (były osoby, które dały po 400 zł). Pani Basia, która te pieniądze zbierała głównie wśród osób przychodzących na majowe, martwiła się czy pieniądze zdobędziemy a potem jeszcze zostało i przeznaczono je na kwiaty.
Chciałbym również gorąco podziękować paniom Barbarze i Wiesławie za dotychczasową troskę i opiekę i inicjatywę remontu kapliczki. Praktycznie co drugi dzień każda z nich coś przy kapliczce robi.
Remont wzbudził duże zainteresowanie osób od kilku lat zbierających się na tradycyjnych nabożeństwach majowych Chcąc przybliżyć wygląd kapliczki z początków jej istnienia wykonaliśmy wspólnie z panem Markiem Owsianko rysunki przedstawiające jej pierwotny wygląd.
Podczas kolejnych remontów zmieniał się wygląd kapliczki, przybywały kolejne warstwy tynków, zmieniały się kolory, a nawet nieznacznie kształt. Został dodany obrazek Matki Bożej Nieustającej Pomocy przez nieżyjącego już pana Henryka Kapuścińskiego. Jego pracę rozpoznał syn Adam pracujący przy remoncie kapliczki po dodanym daszku z blachy (takie montował jego ojciec wszędzie, nawet przy kratkach wentylacyjnych na domu). Myślę, że od czasu dodania tego obrazka rozpoczęły się majówki przy kapliczce.
Z Piotrem Kochankiem wykonaliśmy też odkrywkę przykrytą szkłem w ramce, pokazującą wszystkie warstwy pokrywające kapliczkę. Widać i cegłę i drut kolczasty i niebieski tynk i kolejne warstwy murarskie.
Pozostaje jeszcze pytanie jaką intencję miał twórca kapliczki umieszczając rzadko spotykane przedstawienie modlitwy w Ogrójcu. Może to był rok po Powstaniu Styczniowym. Czy po zmaganiach wieloletniej niewoli naszego narodu ofiarodawca zaufał Bogu mówiąc „Bądź wola Twoja, przyjdź Królestwo Twoje” a może w pełni ufając Bogu chciał powiedzieć „Nie moja, ale Twoja wola niech się spełni”.
inż. Paweł Zdanowicz
Kapliczka na niemieckiej mapie inwentarzowej Ołtarzewa z 1943 roku.
Zdjęcia w tekście Paweł Zdanowicz i Grażyna Lipska-Zaremba
Poświęcenie kapliczki
Uroczystość odpustową św. Franciszka Ksawerego w Domu Rekolekcyjnym Misjonarzy Krwi Chrystusa w Ożarowie Mazowieckim zaszczycił swoją obecnością biskup pomocniczy Archidiecezji Warszawskiej ks. Michał Janocha. 3 grudnia 2019 roku poświęcił kaplicę domową Domu Rekolekcyjnego im. Franciszka Ksawerego, wygłosił homilię na Mszy św. i dokonał również poświęcenia kapliczki Modlitwa Chrystusa w Ogrójcu.
W uroczystości wzięli udział: przełożony domu rekolekcyjno – formacyjnego, rektor klerykatu ks.Zbigniew Lesiczka, Prowincjał CPPS ks. Wojciech Czernatowicz CPPS, proboszcz ks. Jacek Smyk i inni księża oraz zaproszeni goście.
