Tekst varsavianisty Jerzego Kasprzyckiego, cytowany poniżej, powstał 40 lat temu. Przed Hutą Szkła w Ożarowie było jeszcze 20 lat istnienia. Dziś, w 2022 roku po Hucie pozostało trochę pamiątek i budynki.
Huta Szklana w Ożarowie została założona przez Kazimierza Romualda Ansgarego Kamińskiego w 1907 roku. Do pracy w ożarowskiej hucie ściągał pracowników z różnych ośrodków hutniczych w Polsce. Przykładowo Jan Maksymilian Radwan został sprowadzony z Huty Dubeczno. . Zakład dostarczał naczynia szklane warszawskim szpitalom i aptekom, opakowania szklane i szkło przemysłowe a przy zabudowaniach fabrycznych działał ośrodek charytatywnej pomocy społecznej prowadzony przez małżonkę dyrektora, Paulinę Karolinę z Kuczmierowskich Kamińską. Powstało kilka budynków mieszkalnych dla pracowników Huty, świetlica, biblioteka. Właściciel Huty sfinansował w 30% budowę obecnej szkoły nr 1, wspierał finansowo Ochotniczą Straż Pożarną, drużynę sportową (później nazwaną Ożarowianką) oraz budowę parafii. Kazimierz Kamiński został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi w 1931 roku przez prezydenta RP Ignacego Mościckiego za zasługi przy organizacji Powszechnej Wystawy Krajowej w Poznaniu, (M.P. 1931 nr 260 poz. 346).
Huta Szkła zakończyła swoją działalność w 2001 roku.
Warszawskie pożegnania Nr 579
Obok huty „Ożarów”
Jerzy Kasprzycki, rys. Marian Stępień
Artykuł opublikowany w Życiu Warszawy, w czerwcu 1981 roku
W najświetniejszym, reprezentacyjnym miejscu handlowym dziewiętnastowiecznej Warszawy, na narożniku Senatorskiej i Bielańskiej – naprzeciwko „Bruna i Syna” , obok hotelu Lipskiego – dwaj obrotni handlowcy, panowie Karolewski i Kamiński, prowadzili przed I wojną światową duży skład szkła aptecznego.
Skład Feliksa Karolewskiego i Kazimierza Kamińskiego. Księga adresowa Królestwa Polskiego z 1907 roku
Dostrzegając wzrastające zapotrzebowanie przemysłu warszawskiego na opakowania szklane, współwłaściciel firmy Kazimierz Ansgary Kamiński wyszedł ponad kupiectwo i swoje kapitały umieścił w budowie własnej huty szkła – możliwie najbliżej miasta.
Zdjęcie z Informatora Ożarowskiego z 2007 roku
Wybór padł na Ożarów przy szosie sochaczewskiej, gdzie nadarzyła się okazja nabycia stosunkowo tanich gruntów pofolwarcznych. Wzniesiona tam przed 75. laty huta była – jak dziś oceniają specjaliści – zakładem nowoczesnym, funkcjonalnym i zaliczanym do przodujących w branży szkła technicznego. Właściciel (dyrektor zarazem) zdołał skupić tu wielu doświadczonych fachowców, którzy z kolei wykształcili jeszcze liczniejsze grono swych zastępców. Tworzyły się wielopokoleniowe rody Hutników, które do dziś nadają ton życiu zakładu.
Sama huta podlegała po ostatniej wojnie wielokrotnym przemianom organizacyjnym i technologicznym. Ma w swym życiorysie m. i n. etap produkcji balonów kineskopowych dla pierwszych polskich telewizorów, również kolorowych. W późniejszym okresie związała się z przemysłem lamp oświetleniowych, specjalizując się w wytwarzaniu szkła kwarcowego i wolframowego.
Było zawsze ambicją właściciela – a w naszych czasach: administracji – i robotników, aby unowocześniać produkcję i odważnie sięgać po coraz trudniejsze zadania. W latach międzywojennych były to przede wszystkim różne rodzaje ulepszonego szkła opakowaniowego. Rozpowszechnione wtedy słoje Wecka sprowadzano początkowo z Niemiec, potem wyrabiała je „Hortensja” w Piotrkowie Trybunalskim, firma z dużym udziałem kapitałów zagranicznych.
Kamiński i jego załoga starali się zwiększać na rynku i w eksporcie udział wyrobów czysto polskich. Wynikiem pracy ożarowskich hutników ich solidności i pomysłowości były nagrody uzyskiwane przez zakład m. in.: w 1927 roku na Międzynarodowej Wystawie Sanitarno-Higienicznej w Warszawie, Ogólnopolskiej Wystawie Gospodarczo-Spożywczej w Katowicach; w 1929 r. na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu; w 1930 r. na Międzynarodowej Wystawie w Liege (Belgia).
Jeszcze do dziś znaleźć można w spiżarniach podwarszawskich gospodyń przedwojenne słoje systemu Wecka z Ożarowa, z wymownym napisem: „POL”. Wbrew pozorom szkło okazało się najtrwalszym i najlepszym opakowaniem. Na całym świecie obserwuje się nawrót do szkła w przemyśle spożywczym, głównie ze względów zdrowotnych i ekonomicznych (łatwość wielokrotnego użycia). Warto sobie to uświadomić zwłaszcza w naszej trudnej sytuacji gospodarczej, gdy nie stać nas na różne – przeważnie importowane – tworzywa sztuczne, zaś do produkcji szkła mamy nie tylko fachowców, ale przede wszystkim duże zasoby krajowych surowców.
Słoik typu Weck
Z tamtej „szklanej” epoki zachował się – widoczny na naszym rysunku – oryginalny budynek (dawnej administracji, zwanej wówczas „kantorem fabrycznym”) w Ożarowie, przy Poznańskiej 77 c (od WMOM obecnie Poznańska 167b). Przypomina on pewne anegdotyczne wydarzenie z patriarchalnych czasów Kamińskiego. Kazał on rozplakatować w całej hucie ostrą naganę dla majstra, który przywłaszczył sobie i wyniósł z terenu fabrycznego… kobietę. Wyjaśnię natychmiast, że chodziło o ozdobną, „fasonową” butelkę do likieru, uformowaną w kształcie zgrabnej postaci kobiecej. Jeszcze dziś starsi pracownicy pamiętają ten „asortyment” i opowiadają, ze z takich butelek przyjemnie się w męskim towarzystwie piło: „ty – pod oczka, on – pod cycuszki, ja do pępuszka…”.
Butelka do likieru w kształcie dziewczyny z warkoczem, zwana też butelką Wenus.
Surowy właściciel ostro i publicznie zganił pracownika złapanego na gorącym uczynku. Pisał: „Trzeba nie mieć honoru robotniczego, żeby kraść cokolwiek, choćby drobiazg. Wstyd i hańba! I to majster! Jaki przykład daje taki zwierzchnik swoim młodszym kolegom?!…”
Echo tych zgryźliwych słów starego Kamińskiego (zmarł w 1967 r. w wieku 92 lat) powinno być szczególnie dziś specjalnie wzmocnione.
W tekście pominięto dołączony fragment Pogotowia Informacyjnego Warszawy dotyczący
Gęsiówki”.
Współczesny (2022 rok) wygląd budynku dawnej administracji Huty Szkła w Ożarowie, zwanego wówczas „kantorem fabrycznym. Obecny numer to Poznańska 167b
Współczesny (2022 rok) wygląd budynku dawnej administracji Huty Szkła w Ożarowie, zwanego wówczas „kantorem fabrycznym. Obecny numer to Poznańska 167b
Lokalizacja kantoru fabrycznego – obecnie budynku mieszkalnego na planie miasta
Przedstawiony powyżej budynek był domem mieszkalnym Kazimierza Kamińskiego i jego rodziny, założyciela i właściciela Huty Szkła w Ożarowie.
