Kamienica Sobola zamyka od zachodu ulicę Kolejową. Pierwszy wpis o niej pojawił się w opisie południowej strony ulicy Kolejowej.
Stoi ona przy ulicy Mickiewicza 14 (wcześniej 11). Nazwa tego miejsca „kamienica Sobola” weszła do potocznego języka mieszkańców Ożarowa jako swoisty punkt odniesienia.
Budowniczy kamienicy
W latach dwudziestych XX wieku została wybudowana przy ulicy Mickiewicza 11 (obecnie 14) jednopiętrowa kamienica z mieszkalnym poddaszem. Budowniczym był pan Władysław Bączkowski. Była to jedna z trzech kamienic w Ożarowie, dla których – używając języka współczesnego- był inwestorem. Pozostałe to dwupiętrowa kamienica Kolejowa 12 na rogu W. Majewskiego z 1931 roku, gdzie mieszkał pan Władysław Bączkowski i najmniej okazała kamienica przy 11 Listopada 1.
Na mapie z 1943 roku, na terenie działki oznaczonej numerem ewidencyjnym 280 i opisem Osiedle Franciszkowo znajduje się budynek mieszkalny z tarasem i schodami prowadzącymi do ogrodu od strony południowej oraz dwa budynki oznaczone jako gospodarcze, jeden większy o wymiarach około 6,5m x 5m drugi mniejszy o wymiarach około 2m x 3m usytuowane przy północnej granicy działki oraz studnia pomiędzy budynkiem mieszkalnym a budynkami gospodarczymi.
Kamienica Mickiewicza 14 widok współczesny (2020) po kapitalnym remoncie
Pierwszy właściciel kamienicy – Aleksander Błażej Sobol
Kamienica w Ożarowie została kupiona przez Aleksandra Sobola od Władysława Bączkowskiego w latach dwudziestych ubiegłego wieku za kwotę 120 000 złotych po reformie walutowej (po zamianie marki polskiej na złotego przeprowadzonej w dniu 1 kwietnia 1924 roku przez Premiera Władysława Grabskiego).
Rodzina Sobolów mieszkała w Warszawie. Aleksander Sobol był właścicielem kamienicy czynszowej w Warszawie przy ul. Wroniej 60 róg Chłodnej (jest to adres przedwojenny i z czasów okupacji). Był to duży budynek wielolokalowy z typową dla tamtych czasów zabudową z oficyną i podwórkiem wewnątrz zabudowy, tak zwaną studnią. Zniszczony w czasie wojny, nie został odbudowany.
Ulica Wronia leży pomiędzy ulicami Towarową i Żelazną, równolegle do nich. Przecięta jest idąc od północy ulicami Ogrodową, Chłodną, Krochmalną, Grzybowską, Łucką.
Ulicę przeprowadzono przed 1770 rokiem. W XVIII w. zabudowana była tylko przy rogach Ogrodowej, Chłodnej i Grzybowskiej drewnianymi domami i dworkami oraz browarami, których na początku XIX w. było 5. Jako ulica peryferyjna szła wśród pól i ogrodów. Dopiero w 1864 wybrukowano ją kamieniem polnym. Przed 1875 zabudowana była od Leszna do Łuckiej przeważnie domami murowanymi, a od Siennej do pl. Witkowskiego (późn. Kazimierza Wielkiego) szła wśród pól uprawnych. W 1atach 1880-1904 zabudowana była kamienicami o brzydkich fasadach i o licznych mieszkaniach, przeważnie nie skanalizowanych, oraz niewielkimi fabrykami. Podczas ostatniej wojny zwłaszcza w 1944, została zniszczona prawie całkowicie, z wyjątkiem domu przy narożu Pańskiej. W 1948 przecięła ją trasa W-Z. Część ruin wyburzono.
Klimat tej ulicy oddają zachowane i udostępnione w serwisach o dawnej Warszawie zdjęcia.
Wronia 56 w 1938 roku, https://fotopolska.eu/1363067,foto.html?o=b215390
Róg Leszna i Wroniej przed wojną, http://www.warszawska.info/wola/wronia-historia.html
Chłodna 50 róg Wroniej 58, http://www.warszawa1939.pl/obiekt/chlodna-50
Aleksander Sobol był właścicielem masarni, którą prowadził na ulicy Wolskiej gdzie na parterze mieszkał do śmierci w 1942 roku. W wolnych chwilach jeździł taksówką płacąc 5 złotych za kurs do Ożarowa. Zabudowania na ulicy Wolskiej nie przetrwały wojny zostały zniszczone w czasie Powstania Warszawskiego.
Klimat przedwojennej ulicy Wolskiej oddają zachowane i udostępnione przez serwis WarszawaNaszeMiasto.pl zdjęcia.
Przedwojenna ulica Wolska, https://warszawa.naszemiasto.pl/przedwojenna-ulica-wolska-kiedys-miejsce-pelne-kontrastow/ar/c4-3932418
Właściciel obu kamienic (w Ożarowie i Warszawie) i masarni (w Warszawie) Aleksander Błażej Sobol urodził się 10.03.1877 r. a zmarł 07.07.1942 roku. Został pochowany na Wolskim Cmentarzu Katolickim w Warszawie.
Aleksander Sobol był dwukrotnie żonaty:
– pierwsza żona Weronika urodzona 13.01.1891 r. zmarła 20.04.1920 r. mając 28 lat.
Z tego małżeństwa są dwaj synowie Aleksandra i Weroniki:
Kazimierz ur.02.04.1911 r.
Józef ur.13.01. 1912 r.
– druga żona Józefa z domu Zabłotniak, urodzona 1884 roku, z którą zawarł związek małżeński prawdopodobnie w drugiej połowie lat dwudziestych, zmarła tragicznie w 1963 roku.
Rodzina Sobolów mieszkała w Warszawie przy ulicy Wroniej 60 w lokalu nr 23.
Do domu w Ożarowie wyjeżdżano na weekendy.
W kamienicy w Ożarowie rodzina Sobolów zajmowała pomieszczenia na parterze z salonem posiadającym wyjście na taras z kolumnami od południowej strony domu. Mieszkania na piętrze i poddaszu były wynajmowane lokatorom, co stanowiło też źródło dochodów.
W czasie okupacji w dniu drugiego października 1940 roku Józef otrzymuje od swojego ojca Aleksandra Błażeja Sobola notarialne pełnomocnictwo potwierdzone przez notariusza Hipolita Chludzińskiego posiadającego swoją kancelarię w Warszawie przy ulicy Kapucyńskiej nr. 3 do zarządzania i administrowania nieruchomościami:
- w Warszawie przy ulicy Wroniej 60 oznaczonej hipotecznym Numerem 903.6
- w Ożarowie pod Warszawą przy ulicy Mickiewicza 11
Upoważnienie notarialne dla Józefa Sobola syna Aleksandra Błażeja do zarządzania nieruchomościami w Warszawie przy Wroniej 60 i Ożarowie przy Mickiewicza 11 (obecnie 14).
Aleksander Sobol zmarł w 1942 roku w Warszawie. W wyniku Powstania Warszawskiego i planowego niszczenia miasta przez Niemców po jego zakończeniu zabudowania ulicy Wroniej przestały istnieć, podobnie jak większość zabudowań ulicy Wolskiej.
Józefa Sobol z domu Zabłotniak przeniosła się na stałe do kamienicy w Ożarowie z Józefem jednym z synów Aleksandra z pierwszego małżeństwa.
W projekcie Biblioteki Publicznej w Ożarowie, Historii Mówionej Ożarowa pani Maria Wróbel wspomina od 27 minuty swojego opowiadania panią Józefę Sobol jako osobę prowadzącą niewielką stołówkę z obiadami w domu na ulicy Mickiewicza 11. Pan Błażej Sobol, wnuk Aleksandra potwierdza ten fakt i dodaje, że pani Józefa prowadziła również na terenie posesji parking dla rowerów ułatwiający dojazd do kolei mieszkańcom okolicy.
Pani Józefa Sobol zginęła tragicznie w roku1963 na torach kolejowych pod pędzącym pociągiem międzynarodowym relacji Paryż- Moskwa. Pochowana została na Katolickim Cmentarzu Wolskim.
Grób Józefy Sobol z domu Zabłotniak na Cmentarzu Wolskim
Pan Błażej, syn Kazimierza a wnuk Aleksandra Sobola wspomina dom w Ożarowie.
W pamięci pana Błażeja pozostał obraz z drugiej połowy lat pięćdziesiątych i początku lat sześćdziesiątych przyjazdów pociągiem do Ożarowa.
W letnie dni w latach pięćdziesiątych i na początku lat sześćdziesiątych u babci Józi i stryjka Józefa spotykała się rodzina pana Kazimierza przyjeżdżająca z Warszawy na niedzielny wypoczynek.
Z tarasu idąc w stronę zachodnią wchodziło się do dużego ogrodu z aleją dubeltowych bzów w kolorach białym i fioletowo- bordowym. W środku tej alei stał piękny marmurowy stół, na którym babcia Józia podawała smakołyki dla swoich wnuków Wojciecha i Piotra, synów Józefa (młodszego syna nie żyjącego już Aleksandra) oraz Błażeja przyjeżdżającego z rodzicami w odwiedziny.
Jak wspominaliśmy państwo Sobolowie zajmowali parter kamienicy a piętro i poddasze były wynajmowane lokatorom.
W latach pięćdziesiątych na pierwszym piętrze mieszkali lekarze pani doktor Eugenia Rukójżo (wieloletni lekarz zakładowy Fabryki Kabli oraz pracowników i rodzin kolei) i pan doktor nauk medycznych Antoni Izydor Kiakszto. Wśród późniejszych mieszkańców byli państwo Święciccy i Ruszczakowie.
Ze wspomnień
Ewy Andrzejczak z domu Stachurskiej, która mieszkała w kamienicy
przy ulicy Mickiewicza 14 (dom rodziny Sobolów) w Ożarowie w latach 1953-56Moi dziadkowie Anna Bernat (1900-1994) i Stanisław Bernat (1889-1975) zamieszkali w tej kamienicy już po wojnie ok. roku 1950 z trojgiem dzieci:
córką Heleną (1928-2012) moją mamą i synami Adolfem i Wacławem. Pierwszy wyprowadził się Adolf ok. roku 1951 po poślubieniu mojej cioci Leokadii. Potem Wacław przeniósł się do Warszawy.
Moi rodzice Helena i Wacław Stachurscy mieszkali ze mną i moją siostrą Haliną w mieszkaniu dziadków do roku 1956, w którym przeprowadziliśmy się do Pruszkowa.
Dziadkowie mieszkali w mieszkaniu na parterze, na prawo od wejścia do swojej śmierci.Pamiętam następujących lokatorów z lat pięćdziesiątych i późniejszych,
kiedy odwiedzaliśmy dziadków:
w suterenie mieszkały 4 osoby:
Pani Stanisława Gałązka – dozorczyni domu – z synem
Pani Emilia Sobańska – tajemnicza, samotna osoba
Pani Stasia (chyba) Zientarskana parterze:
Pani Maria Sobol,
Moi dziadkowie: Anna i Stanisław Bernat
Pani Zofia Pragier z mężem
na pierwszy piętrze:
Pani dr Eugenia Rukójżo z bratem a po ich wyprowadzeniu państwo Zofia i Feliks Święciccy
z czworgiem dzieci: Stanisławem, Bogdanem, Romanem i Elżbietą,
Państwo Ruszczakowie z dużą gromadką dzieci
na poddaszu mieszkały jeszcze 3 lub cztery rodziny:
Państwo Nowiccy z trojgiem dzieci
Państwo Dopierała z trojgiem dzieci (Marek, Ewa, Małgorzata)
Państwo Połetowscy z trzema synami (Andrzej, Adam, Kazimierz)
Przeczytałam kilka wpisów na temat kamienicy Sobolów i to co mnie zaskoczyło to imię ostatniej właścicielki. Na imię miała Maria, ale nie przypominam sobie żeby ktoś, ze mną włącznie, zwracał się do niej inaczej niż pani Halinko. Ot niespodzianka po tylu latach. Wspominam ją jako przemiłą, elegancką, zawsze uśmiechniętą osobę.Ewa Andrzejczak
maj 2021 roku
Obecnie działka jest podzielona na trzy części, z których dwie od strony zachodniej zostały sprzedane w latach siedemdziesiątych, obecnie zabudowane budynkami jednorodzinnymi. Opisywany budynek przy ulicy Mickiewicza 14 również posiada nowego właściciela od 18 maja 2016 roku. Kamienica została sprzedana przez spadkobierców.
Kamienica Sobola w lipcu 2013 roku przed sprzedażą i generalnym remontem. Zdjęcie z Google Maps.
Synowie Aleksandra i Weroniki Sobol i ich rodziny
Kazimierz Sobol urodził się 2 kwietnia 1911 roku a zmarł 14 listopada 1967. Był ożeniony z Walentyną z domu Szczerbińską urodzoną 10 lutego 1906 roku a zmarłą 29 grudnia 1992 roku.
Kazimierz Sobol kontynuował tradycję zawodową specjalności mięsno – wędliniarskiej i prowadził sklepy mięsne w Warszawie do czasu nacjonalizacji w 1957 roku. Po tym okresie był pracownikiem i wspólnikiem w firmach zajmujących się dystrybucją mięsa i wędlin, między innymi w spółce Pietrzak-Sobol w Warszawie przy ulicy Wilanowskiej. Po ślubie brata Józefa zamieszkał na ulicy Wiejskiej w Warszawie.
Syn Kazimierza i Walentyny – Błażej mieszka dotychczas w tym mieszkaniu na ul. Wiejskiej. Jego żona Teresa urodzona 3 października 1956 zmarła 15 lutego 2013 roku. Mają syna Rafała.
Józef Sobol urodził się 3 kwietnia 1912 a zmarł 10 grudnia 1968 roku. Był ożeniony z Marią z domu Zabłotniak (kuzynka pani Józefy, pewnie bratanica) urodzoną 15 marca 1922 a zmarłą 21 marca 2009 roku. Mieszkała z mężem, początkowo w Warszawie przy ulicy Wroniej 60 m 23 a później w Ożarowie na ulicy Mickiewicza 11 (obecnie 14).
Józef Sobol ukończył średnią szkołę techniczną im. Hipolita Wawelberga i Stanisława Rotwanda w Warszawie.
Pracował początkowo na lotnisku Okęcie a później w Polskich Zakładach Optycznych w Warszawie przy ulicy Grochowskiej do końca życia.
Synowie Józefa i Marii Sobol
Wojciech urodzony 31 stycznia 1949 roku w Warszawie, zginął w czasie burzy pływając jachtem na Mazurach 23 października 2000 roku. Satyryk, poeta, prozaik związany z Olsztynem, gdzie trafił pod koniec lat sześćdziesiątych na studia w Wyższej Szkole Nauczycielskiej.
W okresie studiów zainteresował się estradą i satyrą. Aktywnie uczestniczył w życiu kulturalnym miasta i regionu. Był członkiem i założycielem kabaretów „Luźna Grupa” i „Kaczki z Nowej Paczki”. Pisał teksty dla kabaretów a także publikował prozę na łamach olsztyńskich czasopism oraz we wkładkach literackich „Warmii i Mazur”. Członek ZAKR-u i ZAIKS-u. Do tragicznej śmierci w 2000 roku pracował jako nauczyciel języka polskiego w olsztyńskim Technikum Kolejowym.
Piotr urodzony 29 czerwca 1953 a zmarły 4 lipca 2011 roku. Piotr był żonaty z Małgorzatą z domu Wójcicką. Syn Piotra i Małgorzaty, Marcin, urodzony w 1977 roku mieszka z mamą w Ożarowie Mazowieckim. Ojcem chrzestnym Marcina był Wojciech Sobol.
Grób rodziny Sobol na Cmentarzu Wolskim w Warszawie
Paweł Zdanowicz z zespołem
