2024 eok jest rokiem 80. Rocznicy bitwy o Monte Cassino. Wirtualne Muzeum przypomniało mieszkańców naszego miasta i gminy, którzy brali udział w tej bitwie. Nim przedstawimy jednego z nich, przedstawiamy uproszczone kalendarium wydarzeń
Kalendarium wydarzeń
23 sierpnia 1939 roku został podpisany tajny pakt Ribbentrop – Mołotow
1 września 1939 roku hitlerowskie Niemcy napadły na Polskę, rozpoczęła się II wojna światowa.
17 września 1939 roku nastąpiła napaść ZSRR –Rosji Sowieckiej na Polskę,
22 czerwca 1941 roku początek niemieckiej agresji na Związek Sowiecki,
30 lipca 1941 roku układ Sikorski – Majski o wspólnej walce przeciwko III Rzeszy,
11 sierpnia 1941 roku powierzenie dowodzenia armią gen. dyw. Władysławowi Andersowi, przetrzymywanemu w więzieniu NKWD na Łubiance,
14 sierpnia 1941 roku podpisanie umowy wojskowej, która dała podstawę do rozpoczęcia formowania Armii Polskiej w ZSRR.
W wyniku układu Władysław Sikorski – Iwan Majski nastąpiła tzw. amnestia dla obywateli polskich w ZSRR, zesłanych, uwięzionych w więzieniach śledczych NKWD i deportowanych do obozów koncentracyjnych Gułagu po agresji ZSRR na Rzeczypospolitą 17 września 1939 roku.
18 maja 1944 roku Oddziały 2. Korpusu Polskiego zdobyły ruiny klasztoru benedyktynów na Monte Cassino.
Jan Bytner
Jan Bytner urodził się w 1914 roku a zmarł w 1987 roku. Pochowany został na cmentarzu w Ołtarzewie.
Miał dwie siostry i trzech braci.
Rodzina zamieszkiwała dom stojący na działce na rogu ulic Floriana i Ożarowskiej. Siostra Jana Bytnera Marianna Żurawińska mieszkała po sąsiedzku na działce, gdzie w latach 2005-2007 pobudowano dom mieszkalny z pasażem handlowym,
Współczesny wygląd działki Bytnerów na rogu Floriana i Ożarowskiej
Działka Marianny Żurawińskiej na rogu Floriana i Poznańskiej w latach siedemdziesiątych
Działka Marianny Żurawińskiej na rogu Floriana i Poznańskiej współcześnie
Jan Bytner z żoną Stanisławą z domu Maik wychowali troje dzieci: Jana, który urodził się w 1940 roku, gdy Jan nie wrócił z wojny obronnej 1939 roku, Grażynę, po mężu Wdowiarską urodzoną w 1955 roku i Andrzeja urodzonego w 1949 roku. Nie żyje cała trójka.
Ze wspomnień rodzinnych przekazano, że nigdy nie chciał rozmawiać o swoich przejściach.
W 1940 roku urodził mu się syn, któremu nadano imię Jan, uznając jego ojca Jana za zaginionego na wojnie.
Jan Bytner po powrocie w 1947 roku do Polski pracował aż do emerytury w Fabryce Kabli w Ożarowie.
W 1939 roku w domu Jana Bytnera zostało jego zdjęcie w ozdobnej ramce, w mundurze w jakim wyruszył na wojnę.
Ekspert Michał Kochanek: Osoba na fotografii ubrana jest na garnizonowo, tj. w sukienny mundur wz. 36 i garnizonową rogatywkę z orzełkiem ogólnowojskowym wz. 19. Ciemnozielone patki przy mundurze oraz otok przy rogatywce wskazują na rodzaj broni jakim jest artyleria. Brak stopni wojskowych oznacza, że osoba jest w stopniu kanoniera (szeregowego). Przy guziku prawej kieszeni kurtki widzimy regulaminowo przypięte dwie odznaki: Państwowa Odznaka Sportowa (POS) nad guzikiem oraz Odznakę Strzelecką pod guzikiem. Obie odznaki występowały w trzech stopniach (brązowym, srebrnym i złotym), lecz zdjęcie nie pozwala tego określić.
Jan Bytner w 1939 roku został zmobilizowany i wziął udział w wojnie obronnej we wrześniu 1939 roku. Po 17 września 1939 r. dostał się do niewoli rosyjskiej. Po podpisaniu układu Majski-Sikorski w lipcu 1941 roku i decyzji o utworzeniu 2 Korpusu Polskiego pod dowództwem gen. Władysława Andersa, Jan Bytner wyruszył wraz z Armią Andersa do Polski.
W zbiorach rodzinnych zachowało się zdjęcie z Palestyny.
Ekspert Michał Kochanek: Jan Bytner jest w drelichu pustynnym w kolorze khaki – ogólnowojskowym mundurze pustynnym i tropikalnym dla wojsk alianckich i brytyjskich.
Jan Bytner służył w 5 Kresowym Pułku Artylerii Przeciwlotniczej Lekkiej w stopniu bombardiera.
Za udział w bitwie pod Monte Cassino został odznaczony Krzyżem Pamiątkowym Monte Cassino.
Na liśie odznaczonych swojego pułku figuruje pod pozycją 79 z numerem Krzyża 22734.
Krzyż przyznano ponad 48 tysiącom polskich żołnierzy. W Polsce został uznany za wojskowe odznaczenie dopiero w październiku 1992 roku.
Legitymacja Krzyża Monte Cassino Jana Bytnera
Krzyż Pamiątkowy Monte Cassino – polskie odznaczenie wojskowe wprowadzone rozkazem Naczelnego Wodza z dnia 20 listopada 1944 roku jako odznaka pamiątkowa dla żołnierzy 2 Korpusu, uczestniczących w walkach pod Monte Cassino, celem upamiętnienia czynów oręża polskiego, dokonanych przez żołnierzy 2 Korpusu na ziemi włoskiej, ukoronowanych zdobyciem Monte Cassino.
Awers i rewers Krzyża Pamiątkowego Monte Cassino
Po bitwie pod Monte Cassino Jan Bytner zawędrował do Wielkiej Brytanii. Po zakończeniu wojny, pod koniec 1946 roku nawiązał kontakt z rodziną w Ożarowie.
W 1947 roku powrócił z Wielkiej Brytanii do Polski, do Ożarowa.
Zdjęcie z dedykacją wysłane 18 grudnia 1946 roku z Anglii do siostry w Ożarowie Marianny Żurawińskiej
 |
 |
Ekspert Michał Kochanek: Jan Bytner ma na sobie brytyjski mundur ogólnowojskowy, tzw. Battle dress. Widać na mundurze jedną belkę, więc Jan jest w stopniu bombardiera (zgadza się to z informacjami dotyczącymi nadania mu krzyża MC). Widoczna na piersi odznaka pułkowa, to odznaka 5 Kresowej Dywizji Piechoty, której to żołnierze walczyli we Włoszech i zdobywali klasztor Monte Cassino. Nad odznaką widać baretki, które wskazują, że Jan posiadał jeszcze inne odznaczenia, ale nie sposób określić jakie z powodu nieostrości zdjęcia.
Galeria zdjęć Jana Bytnera z okresu służby
w 2 Korpusie Armii Andersa
Zdjęcie żołnierzy w polu maków pokazuje, że nie są one tylko symbolem krwawej ofiary polskich żołnierzy, ale towarzyszyły im w czasie ostatecznej bitwy o wzgórze Monte Cassino z ruinami klasztoru benedyktyńskiego.
Poniżej zdjęcie z dedykacją dla żony, wysłane pod koniec 1946 roku, po 7 latach rozłąki.
Ostatnie zdjęcie z galerii Jana Bytnera przedstawia amerykański bombowiec Liberator-B24. Miedzy innymi z takich maszyn zrzucana była pomoc dla Powstania Warszawskiego. To dalekosiężny bombowiec. Samolot ma charakterystyczny napis „My achin’ back!”.
Liberator B24, amerykański bombowiec. Zdjęcie z kolekcji rodziny Jana Bytnera
W odpowiedzi na nasz apel o pomoc pani Malwina Lewandowska nadesłała materiały opisujące historie nadania takich przydomków niektórym samolotom biorącym udział w bitwach powietrznych II wojny światowej.
Oprócz samolotu ze zdjęcia Jana Bytnera, w materiale opisane są inne przydomki samolotów.
 |
 |
My achin’ back! – Moje bolące plecy!
Pierwszy z pilotów tego samolotu, Eugene Lohman, nadał ten przydomek podczas szkolenia w Walla Walla (miasteczko koło Waszyngtonu). W tamtym czasie jednym z ulubionych żartobliwych wyrażeń załogi było „Och, bolą mnie plecy”, gdy tylko widzieli, że mają lecieć na takie długie, obciążające kościec i kręgosłup sesje szkoleniowe latania w formacji”. Samolot nr 42-39976.
Przytoczona jest też historia jednego z lotów samolotu o tym przydomku:
41-29432
Samolot zastępczy przybył do 449. Dywizji 1 lipca 1944 r. lecąc na dwóch silnikach, a pozostałe dwa ledwo pomagały, „My Achin’ Back” wylądował awaryjnie na plaży w pobliżu Loreto we Włoszech (tuż na południe od terytorium okupowanego przez Niemcy ) z załogą Masona na pokładzie w dniu 12 września 1944 r., rozpraszając włoskich kąpiących się. Statek powietrzny został odzyskany przez zespół konserwacyjny 15. Sił Powietrznych, a następnie wrócił do 449. Dywizji. Nadal lata w lutym 1945. Nie nr 42-52434.
Inne historie nadania przydomków samolotom.
„Mon Tete Rouge II” – Moja czerwona głowa
Nazwany na cześć mistrza Jima Hendricksa, który był częścią załogi naziemnej, a także przyjacielem pilota „Mon Tete Rouge” Harolda G. „Hala” Fulmera. Bez wiedzy Fulmera, który był teraz dowódcą eskadry, Hendricks pewnego dnia namalował niebieskimi literami napis „Mon Tete Rouge II” na nowym srebrnym samolocie. Fulmer nie pamięta, czy kiedykolwiek osobiście leciał tym samolotem, ale prawdopodobnie najwyżej raz lub dwa razy. Samolot nr 42-97069.
„Old outhouse” – Stara przybudówka
Samolot ten został nazwany przez swojego pierwszego pilota Henry’ego C. Althausa. Był pilotem Grupy i dołączył do nich zaraz po ukończeniu szkolenia w Rapid City w Południowej Dakocie. Ponieważ jego nazwisko Althaus wymawiano jak słowo outhouse oznaczające „przybudówka”, zdecydował, że będzie to ładna nazwa dla jego samolotu. Później został dowódcą eskadry w Grupie. Samolot nr 42-31366.
„Our Buddy” – Nasz kumpel:
Cała załoga tego samolotu chciała nazwać swój samolot na cześć ludzi, którzy latali w eskorcie myśliwców, którzy byli w stanie towarzyszyć im i zapewniać ochronę.
W Internecie można znaleźć kilka relacji o katastrofach tych samolotów nad okupowana Polską w trakcie wykonywanych misji.
Katastrofa Liberatora B24J „California Rocket” 18 grudnia 1944 roku w Gorcach:
Katastrofa pod Krakowem 14/15 sierpnia 1944 roku, po zrzucie nad Warszawą pomocy powstańcom, Liberatora B24 z logo „śmierć na zasobniku”, którego replika jest w Muzeum Powstania Warszawskiego:
Na zakończenie rodzina Jana Bytnera na otwarciu wystawy fotosów filmu „Czerwone maki” i potem prezentacji „Ożarowianie pod Monte Cassino” – Noc Muzeów 2024. Na zdjęciu nie ma wnuczki Jana Bytnera, która nieco później przybyła na spotkanie.
