Podczas moich wędrówek po okolicach naszej gminy napotkałem dwa stare obiekty – kuźnię z 1813 roku przy ulicy Zabytkowej, róg ulicy Długiej w Płochocinie a w pobliżu, po drugiej stronie ulicy Długiej, krzyż z 1903 roku. Próbując dowiedzieć się więcej na temat tych obiektów spotkałem się z panem Ryszardem Majem Przewodniczącym Rady Osiedla Płochocin Południowy, który okazał się pasjonatem historii swojego osiedla. Dzięki temu spotkaniu dowiedziałem się o istnieniu jeszcze jednego krzyża przy ulicy Zabytkowej, którego historia sięga 1943 roku.
Tuż przy zabytkowej kuźni, po przeciwnej stronie ulicy Długiej w Płochocinie Południowym, w niewielkiej wnęce w ogrodzeniu stoi metalowy krzyż na kamiennym cokole.
Krzyż na rogu Zabytkowej i Długiej w Płochocinie Południowym w 2013 roku
Zdjęcie krzyża wykonane w 2017 roku foto Grażyna Lipska-Zaremba
W kamieniu cokołu wyryta jest data ,,R 1903”, wykute dwie wnęki, prawdopodobnie po obrazkach – być może metalowych, których historii nie udało się ustalić oraz wyryte wokół wnęk litery- inicjały fundatorów JM ON JK lub SK i podpis według oryginalnej pisowni na cokole ,,Fóndatorz” (z błędem ortograficznym i bez końcowej litery ,,y”). Ogrodzenie krzyża, pewnie współczesne, z metalowych rur i łańcuchów w niewielkiej wnęce ogrodzenia działki, być może ówczesnych fundatorów.
Inskrypcja wyryta w manieniu – postumencie krzyża na rogu Zabytkowej i Długiej w Płochocinie Południowym
Według opowiadania starszych mieszkańców z sąsiedztwa figurkę zbudował w 1903 roku Nielepkowicz, który był wówczas właścicielem działki. Po nim właścicielem działki był Walecki. Obaj nie żyją a imion nie udało się ustalić. Opowieść wydaje się mało prawdopodobna, nazwiska nie pasują do inicjałów istniejących na cokole, prawdopodobnie byli to kolejni właściciele posesji.
Obecnie opiekę nad krzyżem pełnią mieszkańcy osiedla Płochocin Południowy.
Po przebudowie starego krzyża drewnianego na skrzyżowaniu ulic Lipowej i Zabytkowej, pozostała stara figurka Matki Bożej Niepokalanej oraz figurka Chrystusa Ukrzyżowanego, które zostały umieszczone w nowej kapliczce skrzynkowej zamontowanej u stóp metalowego krzyża przy kamiennym cokole.
Zdjęcie współczesne krzyża z kapliczką skrzynkową przeniesioną z krzyża przy Zabytkowej, róg Lipowej.
Jadąc lub idąc ulicą Zabytkową od kuźni z 1813 roku i krzyża z 1903 roku w kierunku ulicy Lipowej spotykamy na skrzyżowaniu tych ulic nowy, wysoki krzyż ze stali nierdzewnej ze szklaną kapliczką szafkową, w której umieszczono figurę Najświętszej Maryi Panny. Krzyż własnoręcznie wykonał mój rozmówca pan Ryszard Maj w 2018 roku ze składek okolicznych mieszkańców i częściowej dotacji Urzędu Miasta i Gminy Ożarów Mazowiecki.
Zdjęcia z prac w warsztacie u pana Ryszarda Maja
Udało się odnaleźć zdjęcie z oczekiwania na poświęcenie nowego krzyża.
Zdjęcie z oczekiwania na poświęcenie nowego krzyża z 19 kwietnia 2018 r.
Nowy krzyż został poświęcony dziewiętnastego kwietnia 2018 roku przez ówczesnego proboszcza parafii świętego Wojciecha w Płochocinie księdza Andrzeja Otyszewskiego.
Na krzyżu została umieszczona przeszklona szafka z ufundowaną, nową figurką Matki Bożej Niepokalanej.
Na obmurowaniu z cegieł u podnóża krzyża została umieszczona tabliczka:
Na chwałę Panu Bogu
mieszkańcy Płochocina
2018 r.
Współczesne zdjęcie nowego krzyża ze szklaną kapliczką szafkową i nową figurką Matki Bożej
Poprzednio, kilka metrów bliżej drogi stał drewniany krzyż, o który przez wiele lat dbali okoliczni mieszkańcy. Ponieważ dolna część krzyża spróchniała, obmurowano ją cegłą. Wykonano też ogrodzenie z odpadowych taśm pochodzących z produkcji części do ciągników URSUS. Przy krzyżu odbywały się nabożeństwa majowe.
Przed wymianą krzyża pani Grażyna Lipska-Zaremba zdążyła wykonać fotografię starego krzyża stojącego na łuku jezdni.
Drewniany, stary krzyż na łuku jezdni, zdjęcie z 2017 roku.
Drewniany, stary krzyż z pasyjką chronioną daszkiem i odkrytą szafką przykrytą daszkiem z figurką Matki Boże. Zdjęcie z 2017 roku Grażyny Lipskiej-Zaremby
Pan Ryszard Maj udostępnił nam pamiątkowe zdjęcie z poświęcenia krzyża drewnianego w 1943 roku, kiedy Płochocin nie posiadał jeszcze swojego kościoła i przynależał do parafii w Rokitnie.
Zdjęcie z poświęcenia krzyża w 1943 roku
Na zdjęciu widzimy ówczesnego proboszcza Parafii w Rokitnie księdza Zefiryna Kutkowskiego, który był proboszczem w Rokitnie przez dwadzieścia pięć lat w latach 1932-1957, kiedy zmarł i został pochowany na cmentarzu parafialnym. Widzimy też grono mieszkańców okolicznych gospodarstw, osoby dorosłe i dzieci w głębi na horyzoncie zarysy dwóch a może trzech domów rozległe pola i fragment szutrowej drogi. Krzyż ustrojony zielenią a w dolnej części kapliczka szafkowa z figurką Najświętszej Maryi Panny. Ten element krzyża przeniesiono w 2018 roku do krzyża przy kuźni. Tak splotła się historia dwóch krzyży stojących przy ulicy Zabytkowej w Płochocinie Południowym.
Paweł Zdanowicz
