Na cmentarzu w Ołtarzewie znajduje się nagrobek dr Antoniego Kiakszto.
Wirtualne Muzeum postanowiło przywrócić tożsamość tej osobie.
Nazwisko jest pochodzenia litewskiego. Znalazło się w pracy naukowej Justyna B. Walkowiak LITEWSKIE NAZWISKA POLAKÓW SŁOWNIK ETYMOLOGICZNO-FREKWENCYJNY Wydział Neofilologii UAM w Poznaniu Poznań 2019.
Antoni Izydor Kiakszto urodził się 23 maja 1884 roku. Zmarł 19 maja 1960 roku w Ożarowie Mazowieckim.
W 1909 roku ukończył studia w Moskwie i otrzymał dyplom doktora nauk medycznych. Był chirurgiem.
Mieszkał i prowadził praktykę w Wilnie pod adresem ul. Benedyktyńska 2/4.
Pracował w wojskowej służbie zdrowia – w Szpitalu Wojskowym w Wilnie, który został przekształcony w Szpital Obszaru Warownego „Wilno”[1].
W latach 1931-36 pełnił funkcję oficera łącznikowego. W 1936 roku został powołany na komendanta Szpitala Obszaru Warownego „Wilno” i pełnił tę funkcję do 1939 roku.
Pracował również na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie, gdzie piastował stanowisko p.o. adiunkta.
We wspomnieniach innego lekarza, chirurga ppłk Adama Kiełbińskiego (1894-1975), szefa oddziału chirurgicznego 3. Szpitala Okręgowego w Grodnie, powołanego w 1930 roku na ordynatora oddziału chirurgicznego Szpitala Obszaru Warownego „Wilno”, dr Antoni Kiakszto tak jest wspominany:
„Placówka wileńska pełniła specyficzną rolę, choć nie była już wówczas zakładem okręgowym, to jednak ze względu na ścisłą współpracę z Wydziałem Lekarskim Uniwersytetu Stefana Batorego (USB) cieszyła się dużym uznaniem w Wojsku Polskim. Starszym ordynatorem chirurgii, czyli bezpośrednim przełożonym A. Kiełbińskiego, był bardzo doświadczony i ceniony medyk, ppłk dr Antoni Kiakszto (1884-1960). Współpraca obu lekarzy przebiegła bardzo dobrze, praca na oddziale była zorganizowana wzorowo, co sprzyjało dobrym wynikom leczenia i znakomitej opinii pacjentów. W przypadkach bardzo skomplikowanych zawsze można było liczyć na pomoc kierownika Katedry i Kliniki Chirurgicznej USB prof. Kornela Michejdy (1887-1960), z którym wojskowi lekarzy chętnie współpracowali, gdyż podpatrując pracę wielkiego chirurga mogli skutecznie doskonalić swe umiejętności zawodowe”.
Ten sam dr Adam Kiełpiński podaje, że z 35 lekarzy szpitala w Grodnie i szpitala w Wilnie wojnę przeżyło tylko 4, w tym dr Antoni Kiakszto.
W Wilnie w 1923 roku dr. Antoni został skarbnikiem Wileńskiego Towarzystwa Przeciwgruźliczego.
Informację o tym podał Dziennik Wileński w dziale sprawy sanitarne. Towarzystwo Przeciwgruźlicze kontynuowało tradycje pracy organizacji o nazwie „Oddział Wileński Wszechrosyjskiej Ligi Walki z gruźlicą”, jeszcze z czasów zaborów.
Płk dr Antoni Kiakszto był członkiem zwyczajnym Wileńskiego Towarzystwa Lekarskiego. Możemy o tym przeczytać w miesięczniku „Pamiętnik Wileńskiego Towarzystwa Lekarskiego” z roku 1926, R.2 z.2.
Dr Antoni Kiakszto był też prezesem Koła PCK w Wilnie. Gdy 1 września 1939 roku Niemcy uderzyły na Polskę rozpoczynając II wojnę światową fala uchodźców ruszyła na wschód. Najwięcej było uciekinierów z Warszawy i poznańskiego. Doktor Kiakszto od razu znalazł się wśród organizatorów pomocy. Powstał Komitet Pomocy Uchodźcom w Wilnie.
Szczegółowo napisała o tym Gazeta Ludowa w 1946 roku.
Można tam przeczytać, że:
„Otwarto szereg punktów kwaterunkowych, stołówek, internatów dla młodzieży, zorganizowano rozdawnictwo odzieży, bielizny i obuwia, a dzieci poumieszczano w polskich szkołach i ochronkach wileńskich. Opiekę lekarską roztoczyli nad uchodźcami lekarze – uchodźcy oraz lekarze wileńscy”.
Niestety Komitet Pomocy Uchodźcom w Wilnie został zlikwidowany 15 stycznia 1941 roku z powodu dojścia do głosu i władzy faszystów litewskich współpracujących z Niemcami. Działacze Komitetu byli prześladowani”.
W zamieszczonym powyżej tekście dr Antoni Kiakszto wymieniany jest jako świętej pamięci zmarły.
Zachowały się inne dokumenty, które zaliczają doktora do osób zamordowanych lub zaginionych.
Instytut Sikorskiego w Londynie posiada następujące zestawienie, gdzie możemy odczytać, że doktor Kiakszto został aresztowany w 1940 roku i wywieziony w głąb Rosji.
Natomiast Wydawnictwo Skryba opublikowało w 2018 roku w Białymstoku opracowanie Józefa Krętowskiego „Ich pamięci” zawierające straty osobowe lekarzy na Kresach Rzeczpospolitej w latach drugiej wojny światowej. Znalazł się tam również dr Antoni Kiakszto z informacją, że zmarł w więzieniu w 1942 roku. Trochę to dziwi, bo informacje o dalszej pracy i życiu doktora można znaleźć w Internecie.
Strona z książki „Ich pamięci” Józefa Krętowskiego
Doktor Kiakszto przeżył i pozostał w Polsce. W 1946 roku został skierowany od dnia 1 października 1946 roku do pracy w Warszawie jako kontraktowany radca lekarski w Naczelnym Nadzwyczajnym Komisariacie do Walki z Epidemiami.
Historię Służb Sanitarnych w Polsce, w tym i o Naczelnym Nadzwyczajnym Komisariacie do Walki z Epidemiami, w stulecie ich powołania, możesz przeczytać pod linkiem.
Ta zmiana została opublikowana w Dzienniku Zdrowia, organie urzędowym Ministerstwa Zdrowia z 1 grudnia 1946 roku, R. II, nr 21-22.
Najprawdopodobniej w 1946 roku przybył do Ożarowa Mazowieckiego. Zamieszkał przy ulicy Mickiewicza 14, pod numerem 9 w tzw. kamienicy Sobola (w 2019 roku pięknie wyremontowana).
Rocznik Lekarski Rzeczypospolitej Polskiej na 1948 rok zawierający spis lekarzy, lekarzy dentystów i farmaceutów oraz wykaz najważniejszych uzdrowisk polskich potwierdza obecność dr Kiakszto w Ożarowie i podaje jego adres zamieszkania:
Kiakszto Antoni (ur. 1884 ) chir., Ożarów k/Warszawy, ul. Mickiewicza 14, m. 9
Pułkownik dr Antoni Izydor Kiakszto był cenionym i uznanym mieszkańcem Ożarowa Mazowieckiego. Był zapraszany na ważne uroczystości w mieście.I tak 16 maja 1953 roku był wśród gości na uroczystej konsekracji kościoła seminaryjnego pallotynów w Ołtarzewie. Można o tym przeczytać w relacji.
13 stycznia 1957 roku doktor znalazł się wśród gości zaproszonych do Wyższego Seminarium w Ołtarzewie na pierwszy spektakl wystawiony przez Teatr Kleryków. W tekście opublikowanym w styczniowym numerze Misericordii z 2017 roku o jubileuszu 60. lecia Teatru Wyższego Seminarium Duchowego Pallotynów w Ołtarzewie ówczesny alumn Dominik Gaładyk SAC zacytował kronikę seminaryjną z dnia 13 stycznia 1957 roku: „O 18.00 odbyło się przedstawienie jasełkowe za zaproszeniem dla szerszej publiczności. Przygotowano 600 miejsc dla starszych i 200 miejsc w ławkach dla dzieci. Na jasełka przybyli J.E. ks. bp Niemira, ks. prob. Skrzecz, ks. prof. Lewkowicz, ks. prob. Czapski z Warszawy, ks. kapelan sióstr benedyktynek ze Żbikowa, ks. wikary z Żoliborza z ministrantami, ks. Pietrzyk z Poznania, ks. Kozłowski z Ursusa, dr Kiakszto, dr Rokójżo, sąsiedzi. Zaproszono gości z organizacji: Prezydium Narodowej Rady Gromadzkiej, Ochotnicza Straż Pożarna, Spółdzielnia Samopomoc Chłopska, Apteka, PKP z Ożarowa. Obecni byli również nauczyciele, siostry westiarki z Duchnic, Miłośnicy Ołtarzewa, Poczta, Milicja Obywatelska”.
Pułkownik dr med. Antoni Izydor Kiakszto zmarł 19 maja 1960 roku. Został pochowany na cmentarzu w Ołtarzewie. Tygodnik „Stolica” zamieścił informację o jego śmierci.
Ścieżka wojskowa dr Antoniego Izydora Kiakszto
Na podstawie Roczników oficerskich II RP możemy pokazać przydziały wojskowe Antoniego Kiakszto. W Roczniku z 1923 umieszczony jest w stopniu majora w III Baonie Sanitarnym 3 Pułku Artylerii Ciężkiej jako lekarz-oficer nadetatowy zatrzymany w służbie czynnej jako były żołnierz zawodowy.
Rocznik Oficerski 1923
Rocznik Oficerski 1923W kolejnym roczniku umieszczony jest z takimi samymi informacjami, na liście majorów jest na 13 pozycji ze starszeństwem z dniem 1-go czerwca 1919 roku.
Rocznik Oficerski 1924
Rocznik Oficerski 1924 (major)
Rocznik 1928 zawiera informację o przydziale do 10 Batalionu Sanitarnego w Obszarze Warownym „Wilno” w stopniu podpułkownika ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1927 roku.
Rocznik Oficerski 1928
Rocznik Oficerski 1928 (ppłk)Rocznik 1932 – podpułkownik ze starszeństwem z dnia 1 stycznia 1927 i siódma pozycja z przydziałem do szpitala Obszaru Warownego Wilno.
Rocznik Oficerski 1932
Rocznik Oficerski 1932W roku 1934 ukazała się „Lista starszeństwa oficerów zawodowych korpusu sanitarnego” – na str. 6 jako podpułkownik umieszczony jest Antoni Kiakszto, dr med, dyplom w 1909 roku z przydziałem do szpitala Obszaru Warownego Wilno.
Lista starszeństwa oficerów zawodowych korpusu sanitarnego
Lista starszeństwa oficerów zawodowych korpusu sanitarnego 1934
Forum o wojnach światowych wymienia dr Kiakszto na liście pułkowników służby zdrowia Wojska Polskiego 1939 roku.
płk dr med. KIAKSZTO Antoni Izydor (22.05.1884), chirurg – kmdt Szpitala OWar. Wilno, starszeństwo z dniem 19 marca 1937r., lok. 1
Źródła:
– Szpital Obszaru Warownego „Wilno”
– Jagiellońska Biblioteka Cyfrowa – , biogram na podstawie publikacji Zdzisława Wajdy „Pro memoria, Pelplin, Wydawnictwo Bernardinum, 2009 , s.301, będącej opisem Księgi Pamiątkowej Klinik Chirurgicznych Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, Akademii Medycznej w Krakowie, Akademii Lekarskiej, a następnie Akademii Medycznej w Gdańsku,
Apel
Wirtualne Muzeum prosi o przekazanie wszelakich wspomnień związanych z osobą dr Antoniego Kiakszto.
Prosimy również o informację czy dr Kiakszto prowadził praktykę lekarską na terenie Ożarowa, czy wykonywał szczepienia przy ulicy Mickiewicza 14/9.
Uwaga! Nowe informacje!
Zapraszamy do wpisu Dr Antoni Izydor Kiakszto – przywracania tożsamości ciąg dalszy
[1] Szpital Obszaru Warownego „Wilno” to jednostka organizacyjna służby zdrowia Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej
Grażyna Lipska-Zaremba, Rafał Zaremba
